Gorbatsjov en het einde van de Sovjet-Unie
25 december 2021
Op 25 december 2021 was het dertig jaar geleden dat de Sovjet-Unie ophield te bestaan en Michail Gorbatsjov van zijn troon viel. In het Westen zien we hem als held, omdat hij een einde maakte aan de Koude Oorlog. Woorden als perestrojka (staatkundige en economische hervormingen) en glasnost (openheid) waar hij prat op ging, kennen de meeste mensen van boven de dertig jaar wel. Voor de jongere generatie is hij echter veelal onbekend. Andere kopstukken uit deze belangrijke tijd zijn overleden, zoals George Bush sr., Helmut Kohl, [Duits minister van buitenlandse zaken, red.] Hans-Dietrich Genscher, [zijn Russische ambtsgenoot, red.] Edoeard Sjevardnadze en onze Nederlander Ruud Lubbers. De 90-jarige Gorbatsjov is de enige die nog leeft en is geestelijk in een goede conditie.
Gorbatsjov zelf is helemaal niet zo positief over datzelfde Westen. Als de Westerse politiek en media daar wat meer over hadden bericht, had dit tot meer begrip kunnen leiden waarom Rusland vandaag de dag op een bepaalde manier handelt. Juist deze held van het Westen zou toch meer interviews en aandacht kunnen krijgen? Het zou tot zoveel meer verduidelijking kunnen leiden in een tijd dat de spanningen met Rusland hoog zijn opgelopen.
Tot op de dag van vandaag blijft Gorbatsjov zich bedrogen voelen over hoe de garanties om niet uit te breiden zijn geschonden die hij in 1990 van de NAVO kreeg. Die staat nu immers aan de Russische grens. Gorbatsjov heeft het ook over het Westerse politieke en economische handelen in de jaren 90 in Rusland – het zou allemaal niet zo netjes zijn gegaan. Hij spreekt harde taal dat Europa hem dertig jaar geleden had beloofd dat er meerdere ‘kamers’ waren in het ‘Europese huis’. Het Westen heeft hier echter weinig van waargemaakt: alles leek te gebeuren met een Westers superioriteitsgevoel. ‘Serieus luisteren en meedenken met de belangen van Rusland was er niet bij, ook al deed men voorkomen dat dit wel zo was.’
Vooral zet de gepensioneerde Gorbatsjov zich in om de gevaarlijke wapenwedloop af te wenden. Daarbij laat hij van zich horen als er weer een NAVO-conferentie is. De afgelopen jaren reageerde hij meerdere malen zeer geërgerd bij nieuwe uitbreidingsgolven: In 1999 werden Hongarije, Polen en Tsjechië lid van de NAVO. Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Roemenië, Slovenië en Slowakije volgden in 2004. Vijf jaar later sloten ook Albanië en Kroatië zich aan, gevolgd door Montenegro en Noord-Macedonië. Uitbreiding met Georgië en Oekraïne werd niet doorgevoerd vanwege protest van Rusland.
In november sprak secretaris-generaal Jens Stoltenberg bij een NAVO-bijeenkomst in Warschau: ‘De beste verdediging van het NAVO-bondgenootschap is Rusland permanent dreigen met een nucleaire oorlog, door ervoor te zorgen dat elk lokaal conflict waarbij Rusland is betrokken in Oost-Europa onmiddellijk om te zetten in een alomvattend conflict tussen Rusland en de NAVO.’ In 2016 zei Gorbatsjov reeds over deze organisatie: “Alle retoriek … schreeuwt alleen maar van een verlangen om Rusland bijna de oorlog te verklaren. Ze praten alleen over verdediging, maar eigenlijk bereiden ze zich voor op offensieve operaties.” Op 24 december 2021 vertelde hij bovendien tegen het Russisch persbureau RIA Novosti op de vooravond van zijn aftreden precies dertig jaar geleden: ‘De VS werden arrogant na de val van de Sovjet-Unie. Na de Koude Oorlog bouwden de VS met de NAVO een nieuw rijk op.’
Als Nederlandse vrouw, die weliswaar al meer dan 35 jaar met Rusland en Oost-Europa verbonden is, blijf ik Gorbatsjov waarderen omdat hij een einde maakte aan de Koude Oorlog. Toch ben ik mij ervan bewust dat dit een typisch Westerse zienswijze is. Mijn Russische vrienden en kennissen kijken mij soms verbaasd aan en sommigen bekogelen mij zelfs met geïrriteerde reacties in de trant van: ‘Jij zou toch beter moeten weten en begrijpen dat hij bij ons helemaal niet populair is! Hij heeft ons land slecht bestuurd en uiteen laten vallen.’
Het gaat mij erom waarom onze Westerse visie zo anders is dan de Russische. In mijn ogen gaat het al mis met de Westerse politiek en berichtgeving. We zouden onszelf kunnen afvragen: Waarom is Gorbatsjov in het Westen heel populair en in zijn eigen Rusland niet? Wat hebben westerlingen gemist in de berichtgeving of beleving? En dan nu dertig jaar later: waarom is Poetin in het Westen zeer onpopulair en wordt hij in Rusland door het grootste deel van de bevolking op handen gedragen?
Deze vragen geven aan hoe weinig wij westerlingen van Russen weten, en hoe gemakkelijk het is om bepaalde Russische gebeurtenissen vandaag de dag vanuit een westerse visie te belichten zonder voldoende achtergrondkennis. En ook hoe gemakkelijk het is – nu de spanningen tussen Rusland en het Westen weer hoog oplopen – Rusland niet voldoende te begrijpen. Of extremer: te demoniseren. Doordat de meeste westerlingen niet voldoende van Rusland weten, is het nog gemakkelijker om alle anti-Rusland-berichten voor waarheid aan te nemen. Maar het moet toch niet zo moeilijk zijn op zoek te gaan naar antwoorden op de waarom-vragen? Of om in ieder geval te proberen te begrijpen waarom een groot deel van de Russen vandaag de dag wel redelijk tevreden is.
Deze blog is eerder verschenen als artikel in De Andere Krant (januari 2022). Met dank aan Madeleine Klinkhamer en Edwin Giltay voor hun redactiewerk.
Russiagate ontmaskerd
december 2021
Onlangs is bekend geworden dat het Russiagate-verhaal één grote leugen is. Meer dan 3 jaar lang kregen we in het Westen anti-Rusland berichten voorgeschoteld over de inmenging van Rusland in de Amerikaanse verkiezingen in 2016.
Het begon allemaal met de voorverkiezingen tussen de presidentskandidaten Hillary Clinton en Donald Trump. Tot verbijstering van veel westerlingen won Donald Trump.
Meteen waren er aannames dat Trump zou hebben samengezworen met Poetin, oftewel Trump als Poetins ‘puppet’. Het Kremlin zou Trump aan de overwinning geholpen hebben door de e-mails van Clinton te lekken. Daarbij zouden de Russen hem chanteren omdat ze filmopnames hadden van een plasseksscène in Trumps hotelkamer in Moskou. Het Westerse publiek werd jarenlang bekogeld met deze informatie waar trollenfabrieken, Russische hackers, Poetins agressieve politiek, Poetins steun aan rechtse partijen, Russische cybercriminaliteit en ander kwaadaardig gedrag aan gelinkt werd: de zogenoemde ‘Russiagate’. De Russisch-Westerse verhoudingen verslechterden in snel tempo.
In november 2021 is duidelijk geworden dat veel berichtgeving bewust op poten is gezet door het campagneteam van Hillary Clinton. In het Steele-dossier, genoemd naar de Britse spion Christopher Steele, werden feiten over een vermeende samenzwering tussen Rusland en Trump ongegrond verklaard. Voorname correspondenten als Luke Harding van de The Guardian verkochten honderdduizenden boeken over de samenzwering van Trump en Poetin en de invloed van de Russische geheime dienst zonder welke de inmenging in de Amerikaanse verkiezingen niet mogelijk was geweest. Christopher Steele en vele anderen werden betaald door de Democratische Partij van Clinton die ook nog onder het dossier het krabbeltje ‘Thank you’ heeft neergezet.
Wat even schokkend is, is dat de Amerikaanse geheime dienst van deze grove leugen wist. Het hoofd van de FBI, James Comey, heeft afgelopen jaar erkend dat hij het dossier in 2016 niet als verifieerbaar kon laten doorgaan maar dat hij dit toch gedaan heeft. Bij zijn ondervraging zei hij 245 maal ‘can’t remember’, ‘can’t recall’ of ‘doesn’t know’. Ook het hoofd van de NSA (National Intelligence Agency), James Clapper, heeft van het nepdossier geweten. Hij ondernam geen actie om het dossier als onbetrouwbaar tegen te houden. Wel heeft de directeur van de CIA, John Brennon, president Obama en toenmalig vice-president Joe Biden in juni 2016 ervan op de hoogte gesteld, maar deze laatste twee hebben het ‘ook gelaten voor wat het was’. Hoe graag zouden Obama en Biden hebben gewild dat Rusland weer de ‘bad guy’ was. Adam Schiff, de voorzitter van de Inlichtingencommissie bij het Impeachment-onderzoek maakte van het leugendossier een ‘waarheid’ dat de Russen de verkiezingen hadden beïnvloed en dat de e-mails door hen waren gehackt.
Meer dan drie jaar lang zijn we bekogeld met een Russiagate die we als ‘waarheid’ gepresenteerd hebben gekregen, ook al zeiden enkele CIA gepensioneerde ‘wistleblowers’ dat het Steele-dossier niet deugde.
Nu de leugen aan het licht gekomen is, wordt dat in ons nieuws niet vermeld. Niets daarover, terwijl het net als het Watergate-schandaal nu al bij de grootste politieke schandalen van de Amerikaanse geschiedenis behoort. Ik weet dat Russiagate op de eerste plaats diende om Clinton gekozen te krijgen, maar de kolossale schade om bij het grote Westerse publiek Rusland hiervan de schuld te geven heeft zijn doel niet gemist. De Westerse berichtgeving zou zich dat moeten aantrekken.
Arrogante Westen moet betere relatie met Rusland nastreven
november 2021
Nu twintig jaar Afghanistanbeleid het Westen dwingt om zich af te vragen waarom het fout ging met veel interventies, hebben we anno 2021 nog een kans om de relatie met onze grote oosterbuur Rusland te verbeteren.
Het Westen is na het vertrek van de Amerikanen en de NAVO uit Afghanistan wakker geschud. Het heeft twintig jaar geloofd dat zijn liberale waarden en westerse vrijheden het beste zijn voor alle landen, inclusief de moslimwereld. Plotseling werd echter duidelijk dat niet ieder land daarmee wil instemmen.
Zouden we ook uit onze bubbel getrokken kunnen worden als het gaat om de twintig jaren van moeizame relaties met Rusland, voordat die nog verder verslechteren? Wat heeft het christelijke Rusland dan met de islamitische wereld te maken? Veel. We voeren ten opzichte van beide een soortgelijke politiek. Ook Rusland proberen we democratie en liberale vrijheden op te leggen, terwijl we veel te weinig weten van de achtergronden in Rusland, net zoals we weinig weten van de achtergronden in Afghanistan.
President George W. Bush, vicepresident Dick Cheney en minister van Defensie Donald Rumsfeld stonden in Amerika aan het roer tijdens de interventies in Afghanistan, Irak en Libië. Zij hoorden ook bij de initiatiefnemers die de NAVO in Oost-Europese richting wilden uitbreiden, ondanks de aan president Gorbatsjov gedane belofte dat dit niet zou gebeuren. Inmiddels staat de NAVO aan de Russische grens. Het driemanschap Bush, Cheney en Rumsfeld is dus voor een groot deel verantwoordelijk voor het beleid tegen Rusland, het grote buurland van de EU waar we vandaag de dag zo’n slechte verhouding mee hebben. Als we nu door de val van Kabul wakker zijn geschud door de gevolgen van twintig jaar Amerikaans-westers beleid, is nu hét moment om ons af te vragen: Is onze anti-Ruslandpolitiek ook op Amerikaanse leest geschoeid?
Het Westen blaakte begin deze eeuw van zelfvertrouwen. Bush, Cheney en Rumsfeld handelden volgens de Wolfowitzdoctrine. Wolfowitz is een neoconservatieve politicus die veel invloed had ten tijde van de regering-Bush. Ook was hij het hoofd van het IMF. De Wolfowitzdoctrine gaat ervan uit dat de VS na de val van de Sovjet-Unie de enige overgebleven supermacht in de wereld zijn en moeten blijven, en bepleit vergroting van de Amerikaanse invloed in de voormalige Sovjetrepublieken. Waarom hebben we in het Westen niet wat meer informatie gekregen over deze doctrine, die als het ware duidelijk maakt waarom Amerika Rusland nooit zal tolereren op het wereldtoneel?
Opvallend vaak was Cheney in de periode 2000-2008 in Oost-Europa. Hij beloofde de landen daar vol overtuiging een kapitalistisch en democratisch paradijs. In Vilnius zei hij, tijdens een speech in 2007 in het presidentieel paleis, dat Litouwen de steun van het Westen zou krijgen en dat Rusland de vijand was. In Georgië en Oekraïne werden soortgelijke beloftes gedaan en werd Rusland als agressor betiteld.
Rumsfeld verkondigde dezelfde Oost-Europese landen dat de NAVO als hun grote beschermer zou optreden wanneer de „kwaadaardige” Russen zouden aanvallen. Uiteraard ging dit gepaard met miljardencontracten, die lucratief waren voor westerse militair-industriële bedrijven. Met veel overtuiging ‘predikte’ het Amerikaanse trio de westerse democratie en de kapitalistische mogelijkheden. Dit ging gepaard met een onvoorstelbare hoogmoed. Karl Rove, ook een neoconservatief en adviseur van de regering-Bush, zei bijvoorbeeld: „Wij scheppen de werkelijkheid.” Letterlijk: „We zijn nu een macht, en wanneer we handelen, creëren we onze eigen werkelijkheid, en terwijl u die realiteit aan het bestuderen bent –oordeelkundig, zo u wilt– zullen we opnieuw handelen, andere nieuwe werkelijkheden creëren, die u ook kunt onderzoeken. (…) En u, u allemaal, zult zich enkel maar verdiepen in onze daden.” Of zoals Bush het formuleerde: „Als de moslimwereld ons model niet wil accepteren, dan moet het maar gewapenderhand.” Veel andere prominente neoconservatieven en NAVO-generaals handelden met dezelfde overtuiging: Rusland moet de NAVO-uitbreiding gewoon slikken zoals wij dat willen. Naast deze ontstellende arrogantie is er de afgelopen twintig jaar alles aan gedaan om Rusland als de ”bad guy” (slechterik) af te schilderen, ook tijdens de regeringen van Obama, Trump en Biden.
Er zijn altijd twee kanten aan een verhaal, in het Westen wordt tot nu toe hoofdzakelijk één kant belicht. Nu twintig jaar Afghanistanbeleid ons dwingt om in de spiegel te kijken en ons af te vragen waarom het fout ging met veel westerse interventies, hebben we anno 2021 nog een kans om de relatie met onze grote oosterbuur te verbeteren of ten minste minder eenzijdig te onderzoeken.
NB: Deze blog is ook verschenen als artikel in het Reformatorisch Dagblad.
Estonia
augustus 2021
Een paar dagen geleden werd bekend dat er nieuw onderzoek gedaan zou worden gedaan naar de ramp van met de Estonia, de veerboot die in 1994 zonk tussen Estland en Zweden, waarbij 852 mensen om het leven kwamen. Ik weet nog dat het diepe indruk op me maakte omdat we een week daarvoor op diezelfde boot hadden gevaren met onze eerste reizen naar Rusland en Estland en vervolgens met de boot terug naar Stockholm.
De Zweedse regering met Carl Bildt als premier voerde een onderzoek uit naar de gezonken Estonia, maar het eindrapport rammelde aan alle kanten: de boegklep van het schip was niet goed gesloten. Het onderzoek werd beëindigd. Meerdere mensen vroegen om heropening van het onderzoek, maar het werd niet toegestaan. Tot het jaar 2021, zevenentwintig jaar na de ramp.
Wat herinner ik mij de jaren 90 in Oost-Europa nog goed! De waarden van de ex-Sovjetunie, nu volkomen failliet, hadden plaatsgemaakt voor vrijheid, maar ook voor armoede, chaos en criminaliteit. Er waren Oost-Europese maffiosi maar ook Westerse boeven die profiteerden van de omstandigheden. In Jeltsins Rusland was van alles het land uit te smokkelen: iconen, paspoorten, hout, olie, dames, spionage-geheimen of wat je maar bedenken kunt. De giga wapensmokkel en de militaire Sovjet technologie behoorden tot de meest lucratieve business. Tallinn, de hoofdstad van het toen net onafhankelijke Estland, was een zeer geschikte haven om goederen van Rusland naar het Westen te smokkelen.
In deze schimmige tijd zonk de Estonia. Al vanaf het begin zijn er vele geruchten van Estse havenarbeiders, Russische ingenieurs of Zweedse transporteurs geweest. De Zweedse douanechef Lennart Hendriksson deed al eerder een boekje open over het vervoer van gesmokkelde militaire en nucleaire technologie. In 2004 lekte uit dat er een geheime regeling was geweest. Owe Wiktorin (destijds de hoogste militaire commandant van Zweden) en Ulf Larsson (toen algemeen directeur van de douane) lieten zonder inspectie speciale zendingen door uit Estland.
Van veel beruchte gebeurtenissen gaven we de afgelopen kwart eeuw Rusland de schuld, van kleine boefjes tot de Kremlin-regering, en de Zweedse politicus Carl Bildt behoort bij de haviken van het anti-Rusland-kamp. Hij is de lieveling van de Westerse Atlantische elite en hield lang het onderzoek tegen met de woorden dat het niet eerbiedwaardig zou zijn voor de slachtoffers op de zeebodem: ‘Geef hun rust. De trieste wonden voor de nabestaanden zijn pijnlijk.’
Helemaal niet top!
juli 2021
Duitsland nam vorige week het initiatief binnen de Europese Unie om de dialoog aan te gaan met de Russische president Poetin. Een golf van verlichting was te voelen bij de mensen die al langer pleiten voor de noodzaak van de EU en Rusland om met elkaar in gesprek te gaan. Eindelijk dan. Merkel kreeg Macron aan haar zijde en zo namen deze twee belangrijke landen van de EU het initiatief om Poetin uit te nodigen voor een conferentietop in de zomer.
Twee weken hiervoor waren nota bene Amerika en Rusland samengekomen. Alsof de Amerikaanse regering had ingezien dat een gesprek met Rusland zeer urgent begon te worden. President Biden, die kort daarvoor Poetin nog ‘een killer’ had genoemd, nodigde hem nu uit voor een gesprek in het Zwitserse Genève. De ontmoeting tussen de twee presidenten heeft veel meer opgeleverd dan aanvankelijk werd gedacht en het belangrijkste punt van de gemeenschappelijke verklaring luidde: ‘Vandaag bevestigen we opnieuw het principe dat een kernoorlog niet kan worden gewonnen en nooit mag worden gevochten.’
Duitsland en Frankrijk wilden nu ook een top tussen de EU-leiders en president Poetin. Bij de meeste 27 EU-lidstaten vond dit instemming, conflicten moeten worden opgelost door te praten. Maar het betweterige, kleine Nederland verzette zich tegen dit plan omdat volgens premier Rutte Rusland dit kan zien als een beloning. Hij wil pas met Rusland spreken als het land op een aantal punten zijn standpunten fundamenteel verandert. Rutte kreeg de Baltische Landen en Polen achter zich. Het plan heeft het niet gehaald op de EU-top.
Drie maal raden wat mijn Russische kennissen zeiden of dachten.
Een brug te ver
mei 2021
Mijn broertje had vroeger een vriendje wiens vader zou meespelen in de film Een Brug Te Ver, een film die gaat over Operatie Market Garden, de strijd van de Amerikanen en de Engelsen tegen de nazi’s bij de Slag om Arnhem.
Mijn broertje en ik zochten als kleine kinderen eerst op het bioscoopscherm naar de stoere vader van het vriendje. Van het begrip ‘figurant’ hadden we nog nooit gehoord, maar mijn kennismaking met de Tweede Wereldoorlog en onze westerse bevrijders begon hier.
Weinig leerde ik in de Koude Oorlogsjaren over de andere bevrijders van Hitler-Duitsland… Misschien kwam wel in mijn eindexamenboek de zin voorbij ‘20 miljoen Sovjetslachtoffers in WOII’, maar de volle aandacht werd toch gelegd op de bevrijding door de Amerikanen, Engelsen en Canadezen.
Al jarenlang reis ik veel door West-Rusland en nog steeds word ik in plattelandsdorpen geconfronteerd met getraumatiseerde Russen die in hun houten huisjes vertellen hoe de nazi’s te werk gingen. Hoe steden als Minsk, Smolensk, Veliki Loeki en tig anderen met de grond gelijk werden gemaakt. Ik blijf het ongelooflijk vinden hoe er in de Sovjet-Unie door de nazi’s is huisgehouden. Waarom is die gigantische strijd aan het Oostfront waarbij, naar du blijkt, meer dan 28 miljoen Sovjetburgers omkwamen, niet meer benadrukt in het westen?
Opvallend was dat bij onderzoek in Frankrijk bleek dat in 1945 de meeste mensen goed op de hoogte waren van de offers die Rusland had gebracht tijdens WOII, terwijl in 2015 de kennis hierover veel kleiner was. Op de vraag ‘Welk land droeg het meest bij aan de nederlaag van nazi-Duitsland?’ antwoordde in 1945 nog 57 procent van de Fransen dat dit de Sovjet-Unie was. Slechts 20 procent koos voor de VS en 12 procent voor Engeland. In 2014 waren de cijfers omgedraaid. De Sovjet-Unie scoorde nog slechts 20 procent, terwijl de meeste Fransen, 58 procent, nu de Amerikanen als de belangrijkste bevrijders zagen. Deze verschuiving heeft ongetwijfeld met de Koude Oorlog en de hedendaagse spanning te maken. Maar het onvoorstelbaar grote offer dat de Sovjet-Unie in WOII bracht, lijkt haast verdwenen in ons geheugen.
Nooit had ik kunnen vermoeden dat ik vlak bij de John Frostbrug aan de Rijn (‘Een Brug Te Ver’) kwam te wonen. Vaak loop ik langs het Airbornemonument en dank ik de Westerse geallieerden oprecht wat zij voor onze bevrijding gedaan hebben. Maar evenzeer hoop ik dat we ooit onze dankbaarheid kunnen tonen voor de omgekomen Sovjetburgers, door over de andere brug bij Arnhem over de Rijn te mogen lopen. En als we over bruggen tussen volkeren mogen spreken, dan zou dit misschien een hernieuwde ontdekkingstocht (zingeving?) kunnen zijn. Het zou zeker tot meer begrip kunnen leiden.
De verwijdering tussen Rusland en Europa
april 2021
Terwijl Nederland de laatste weken in de ban is van verkiezingen en kabinetsformaties, draait de internationale wereld door. Rusland wordt in rap tempo verder in Chinese armen geworpen.
In februari troffen Josep Borell, de Europese minister van Buitenlandse Zaken, en zijn Russische ambtsgenoot Sergej Lavrov elkaar in Moskou. In plaats van een constructief gesprek om ‘diplomatieke kanalen naar Moskou open te houden’, kreeg Lavrov de zoveelste sanctielijst gepresenteerd en werden de veroordeling van Navalny en de mensenrechten in Rusland opnieuw bekritiseerd. Lavrov, een topdiplomaat die meer ‘Europeaan’ is dan vele Brusselse EU-diplomaten, had er na 20 jaar genoeg van. Vervolgens kopten de Russische media over de Westerse democratie die met twee maten meet, over de oppositieleider van Catalonië die 12 jaar gevangenisstraf heeft gekregen, over Saoedi-Arabië dat Jamal Khashoggi in stukken hakt maar verder niet op de sanctielijst komt, en over het politiegeweld in Brussel, Parijs en Minneapolis.
Amerika’s minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken trof zijn Chinese ambtsgenoot Yang in Anchorage. Blinken sprak zijn ‘diepe bezorgdheid’ uit over het optreden van China in Hongkong, de rol van China bij cyberaanvallen op de Verenigde Staten, de mensenrechtenschendingen in Xinjiang en andere zaken die volgens de VS de stabiliteit van de wereld bedreigen. De toon was gezet en Yang diende vervolgens Amerika van repliek en begon over Amerika’s agressieve buitenlandbeleid en de behandeling van minderheden in het eigen land en het opdringen van ‘een eigen versie van democratie’ terwijl de Verenigde Staten daarmee zelf juist worstelt, doelend op de bestorming van het Capitool.
Een dag eerder had de Amerikaanse president Joe Biden Poetin een ‘moordenaar’ genoemd vanwege de vermeende inmenging in de recente presidentsverkiezingen en de vergiftiging van Navalny. ‘The price will follow soon’, vervolgde Biden.
Anthony Blinken ging na zijn China-conferentie door naar de NAVO in Brussel. Secretaris-generaal Stoltenberg ontving hem met lovende woorden. De Europese NAVO-lidstaten lijken gerustgesteld te zijn dat Amerika op vertrouwde voet doorgaat, in tegenstelling tot Bidens voorganger. Europa en Amerika … ze horen tenslotte bij elkaar, ondanks de irritaties.
Europa en Rusland … ze horen ook bij elkaar, ondanks andere irritaties. Maar Rusland wordt steeds meer in de armen van China gedreven. Beide landen troffen elkaar onlangs. Zij bundelden de krachten en haalden in hun gezamenlijke top hard uit naar het Westen. Zij verzetten zich tegen de sancties en de superieure houding van het Westen.
Waar leidt dit alles toe? Een Europa dat geplet kan worden tussen het rivaliserende China en Amerika? Een Rusland dat nu niet vanzelfsprekend voor Europa kan kiezen omdat Europa het land in de richting van China duwt? Een ding is zeker: als je 10 jaar geleden aan de Russen had gevraagd of zij met China wilden optrekken, dan had je met 99% zekerheid te horen gekregen dat Rusland al 1000 jaar met Europa verbonden is en dat de natuurlijke weg voor Rusland op de eerste plaats in datzelfde Europa ligt.
Vandaag de dag zijn vele Russen diep teleurgesteld in datzelfde Europa dat in hun ogen gehoorzaamt aan Amerika en de NAVO. Lavrov, die Shakespeare citeert en Mozart bewondert, die vaak memoreert dat Rusland samen met Europa Napoleon en Hitler heeft verslagen, zei bij de Chinees-Russische ontmoeting dat er met de EU geen relaties meer zijn.
Hoe heeft het zover kunnen komen dat Europa en Rusland hun eeuwenoude band verliezen?
Gorbatsjov 90 jaar
25 maart 2021
Op 2 maart vierde Michael Gorbatsjov zijn negentigste verjaardag. In het Westen zien we hem als held, omdat hij een einde maakte aan de Koude Oorlog. Woorden als ‘perestrojka’ en ‘glasnost’ kennen we allemaal nog wel. Alle andere kopstukken van deze belangrijke tijd zijn overleden, zoals Helmut Kohl, Bush senior, Genscher en Sjevardnadze. Gorbatsjov is de enige die nog leeft en geestelijk in een goede conditie is.
Gorbatsjov zelf is helemaal niet zo positief over datzelfde Westen. Ik heb me vaak afgevraagd waarom de Westerse politiek en media daar niet meer over berichten, het had tot meer begrip kunnen leiden waarom Rusland op een bepaalde manier handelt. Juist Gorbatsjov, de held van het Westen, zou toch meer geïnterviewd kunnen worden of aandacht kunnen krijgen? Het zou tot zoveel meer verduidelijking hebben kunnen leiden in een tijd dat de spanningen met Rusland hoog zijn opgelopen.
Tot op de dag van vandaag blijft Gorbatsjov zich bedrogen voelen over de NAVO-garanties die hij kreeg in 1990 en hoe deze vervolgens zijn geschonden. De NAVO staat immers nu aan de Russische grens. Gorbatsjov heeft het ook over het Westerse politieke en economische handelen in de jaren 90 in Rusland. Het zou allemaal niet zo ‘netjes’ zijn gegaan. Hij spreekt harde taal dat Europa hem 30 jaar geleden had beloofd dat er meerdere kamers waren in het Europese Huis, maar het Westen heeft hier weinig van waar gemaakt, ‘alles leek te gebeuren in een Westerse sfeer van superioriteitsgevoel. Serieus luisteren en meedenken met de belangen van Rusland was er niet bij, ook al deed men voorkomen dat dit wel zo was.’
Spoetnik V-vaccin
februari 2021
Met een bescheiden trots maakt Kyrill Dmitriev, het hoofd van de Russia Direct Investment Fund, op 3 februari van dit jaar het Vredesteken van Spoetnik V door de wijs-en middelvinger omhoog te steken. Hij zegt dat het vandaag een grote dag van ‘Victory’ is, niet alleen voor Rusland maar ook voor de rest van de wereld. Het Russische vaccin Spoetnik V is in het vooraanstaande medische blad The Lancet goedgekeurd en het biedt maar liefst 91,6% bescherming. Rusland heeft hiermee een van de veiligste (en goedkoopste!) vaccins ter wereld ontwikkeld in de strijd tegen de coronapandemie.
Wat zag ik de blijdschap van de Russen op hun mediakanalen en wat gunde ik hen dit positieve nieuws. Van oudsher weten zij dat hun land een goede wetenschappelijke traditie heeft maar door de continue stroom van negatieve berichten over hun land en regering zie je dat, zelfs bij hun medische paradepaardje, het zelfvertrouwen impact heeft op hun psyche.
De aanvankelijk neerbuigende taal van het Westen over het Russische Spoetnik V-vaccin herinneren we ons nog wel van de maanden augustus tot december van afgelopen jaar. Europa en Amerika bespotten het vaccin en CNN berichtte: ‘Reality bites for Putin’s much-hyped covid-19 vaccine, as concerns over efficacy and safety linger.’
Terwijl Europa conflicten heeft over de levering van vaccins van AstraZeneca en andere grote farmaceuten nog met elkaar discussiëren, hebben vele landen in Latijns-Amerika, Afrika en Azië al volop Spoetnik V-vaccins ontvangen.
Wat zag ik de blijdschap van de Russen op hun mediakanalen en wat gunde ik hen dit positieve nieuws. Van oudsher weten zij dat hun land een goede wetenschappelijke traditie heeft maar door de continue stroom van negatieve berichten over hun land en regering zie je dat, zelfs bij hun medische paradepaardje, het zelfvertrouwen impact heeft op hun psyche.
De aanvankelijk neerbuigende taal van het Westen over het Russische Spoetnik V-vaccin herinneren we ons nog wel van de maanden augustus tot december van afgelopen jaar. Europa en Amerika bespotten het vaccin en CNN berichtte: ‘Reality bites for Putin’s much-hyped covid-19 vaccine, as concerns over efficacy and safety linger.’
Terwijl Europa conflicten heeft over de levering van vaccins van AstraZeneca en andere grote farmaceuten nog met elkaar discussiëren, hebben vele landen in Latijns-Amerika, Afrika en Azië al volop Spoetnik V-vaccins ontvangen.
De trieste teloorgang van de nuance: de vacaturetekst voor de nieuwe Ruslandcorrespondent voor The New York Times
januari 2021
Eind vorig jaar ik dat The New York Times een vacature heeft geplaatst voor een correspondent in Moskou. De beginregels van de vacature luiden:
Vladimir Poetins Rusland blijft een van de grootste verhalen in de wereld. Het stuurt moordbrigades gewapend met zenuwgas naar tegenstanders, waaronder meest recentelijk oppositieleider Aleksej Navalny. Het heeft cyberagenten die chaos en disharmonie zaaien in het Westen om de democratische systemen te bezoedelen terwijl zij hun nepversie van democratie promoten. Ze hebben hun eigen militaire agenten over de hele wereld om hun invloed in het geheim te verspreiden. In hun land puilen de ziekenhuizen uit met Covid-patiënten terwijl hun president zich verschuilt in zijn villa.
Toen ik deze vacature zag, dacht ik meteen dat het een nepvacature was omdat zo’n gerenommeerde krant als The New York Times het zich gewoon niet kan permitteren om zo openlijk vijandig tegenover Rusland te zijn. The New York Times zou in ieder geval, dacht ik, al is het maar voor de schijn, objectief willen berichten. Maar niets bleek minder waar, de vacature blijkt echt te zijn. De toekomstige, nieuwe correspondent zal, behalve zijn journalistieke gaven, vooral geselecteerd worden op of hij/zij de negatieve Westerse berichtgeving wat betreft Rusland in stand houdt. Bij voorbaat weet deze journalist wat er van hem verwacht wordt. Daarbij lopen er genoeg journalisten rond die overtuigd zijn van het anti-Russische gedachtegoed. Kunnen zij nog genuanceerd berichtgeven en openstaan voor de andere kant van het verhaal?
In de vacature van de krant staat vervolgens dat:
de bevolking steeds meer gefrustreerd raakt over de economie die doordrenkt is van corruptie en vriendjespolitiek en die buitensporig leunt op zijn natuurlijke hulpbronnen.
Om het allemaal nog aantrekkelijker of spannender te maken eindigt de vacature met de zin:
En we staan in de Verenigde Staten aan de vooravond van een minder Poetin-vriendelijke president, zodat de temperatuur tussen Washington en Moskou verder zal oplopen.
Is dit objectieve berichtgeving van een van de meest beroemde en gerenommeerde Westerse kranten? Is hier het Westerse vooroordeel niet overduidelijk aanwezig? De ‘uitverkoren’ correspondent van The New York Times zal de temperatuur wel doen oplopen, maar wat zou het een verademing – en doorbraak! – zijn als de Europese kranten deze Russofobe nieuwsvoorziening niet klakkeloos zouden overnemen. Een nog verdere temperatuurstijging tussen Europa en Rusland is ronduit gevaarlijk.
Protesten
januari 2021
Veel westerse landen hebben Rusland veroordeeld voor de protestacties die op zaterdag 23 januari 2021 in Rusland plaatsvonden. De Russische oppositieleider Aleksej Navalny had zijn aanhangers via de social media opgeroepen om massaal de straat op te gaan.
De Amerikaanse regering geeft op diezelfde dag een persbericht uit waarin zij laat weten dat de Verenigde Staten de pro-Navalny-demonstranten steunt. Het document circuleert vervolgens volop op de social media. De pro-Navalny-demonstranten worden gezien als bondgenoten en de ‘US will stand shoulder-to-shoulder with our allies and partners in defense of human rights – whether in Russia or wherever they come under threat.’
Los van het feit wat we van Navalny of de protestacties vinden, is de gedachte dat, nog geen drie weken geleden bij de proTrump-protesten (de bestorming van het Capitool of de maandenlange protesten over frauduleuze verkiezingen), de Russische regering een officieel bericht zou publiceren dat zij steun betuigt aan de Trump-aanhangers is nauwelijks denkbaar. Het Westen had op zijn kop gestaan met de veroordeling van Rusland.
