De oorlog die voorkomen had kunnen worden – 1 jaar later
21 februari 2023
De vreselijke oorlog tussen Rusland en Oekraïne had voorkomen kunnen worden. De NAVO versus Rusland is de hoofdreden van dit drama. ‘Geef ons de garantie dat Oekraïne neutraal blijft’ vroeg Rusland voor een laatste keer aan de NAVO en het Westen een goed jaar geleden (december 2021 , en al vanaf 2008 bij de NAVO conferentie van Boekarest). Het was aan dovemansoren gericht, er werd geen rekening gehouden met Ruslands veiligheidswensen. Er kwam geen antwoord.
Rusland begon de invasie op 24 februari 2022 en het Westen reageerde vol ongeloof en afschuw. Het eerste wat het Westen deed was een groot pakket aan sancties opleggen aan Rusland. Toen volgde het confisqueren van alle Russische bezittingen in het Westen. Westerse landen sloten hun luchtruim voor Russische vliegtuigen. Vervolgens kwam er een algehele cancelcultuur van theaters, musea en concertzalen waar Tsjechov, Tsjaikovski, Catharina de Grote of Tolstoi op het programma stond. De media draaiden overuren en iedere zelfverklaarde Ruslandexpert mocht zijn visie als waarheid verkondigen. De Rusland-Poetinhaat begon gruwelijke vormen aan te nemen.
Voedingsbodem Ruslandhaat
De voedingsbodem voor deze Ruslandhaat is al jaren geleden gelegd en het was nu een kleine moeite om het anti-Ruslandvuur te laten oplaaien in onze Westerse hersenen. Ja, Poetins regering is verantwoordelijk voor deze invasie die nu al duizenden mensenlevens heeft gekost. Maar Amerika en de NAVO zijn verantwoordelijk voor deze oorlog op het Europese continent.
Al jarenlang ben ik verbaasd over hoe je ons Westerlingen kunt laten geloven in één waarheid. Maar het afgelopen jaar ben ik verbijsterd over onze media en politiek. Natuurlijk sneuvelt de waarheid in oorlogen als eerste, maar dat het grootste deel van de Nederlanders zo makkelijk kan worden meegesleurd in deze anti-Rusland hetze is ronduit gevaarlijk. Ik had nooit gedacht dat zelfstandige of intelligente Westerlingen in 2022 zo maar één kant van het verhaal zouden accepteren. Ook de Russische media zijn het afgelopen jaar geradicaliseerd, met dat verschil dat zij de afgelopen 20 jaar hun burgers minder anti-Europese sentimenten hebben voorgeschoteld. In het Westen mag je toch hopen dat we iets meer hebben geleerd over hoe propaganda werkt maar helaas worden ook vandaag de dag leugens (denk ook aan de Irak-massavernietigingswapens-leugen) over Russische barbarij in Oekraïne als waarheid verkondigd.
Waar twee vechten …
Hoe vaak zat er de laatste jaren iemand in onze talkshows of nieuwsprogramma’s die de Russische kant van het verhaal verwoordde? Zat er ooit een Rus in onze serieuze praatprogramma’s die kon uitleggen waarom de Russen zo teleurgesteld in ons zijn? Waar blijven onze waarom-vragen? De hoofdvraag is en blijft: vraag het je tenminste af waarom de Russische regering zo boos is geworden.
Deze oorlog is niet in 2022 begonnen. Hij begon in 2014 op het Maidanplein in Kiev. Als ik niet zelf getuige was geweest van alle prominente neoconservatieve Amerikanen die in Oekraïne aan- en af vlogen dan had ik waarschijnlijk nooit geloofd dat er een regime change in Kiev was uitgevoerd. Dat woord hoorde bij Irak of Libië, maar niet bij Oekraïne. Maar hoe meer ik met eigen ogen heb gezien en heb meegemaakt, hoe meer ik de laatste jaren studie heb gemaakt van deze Amerikaanse machtsoorlog, die helaas over de ruggen van de Oekraïners wordt uitgespeeld. De oorlog begon als een strijd tussen Oekraïners en Russen, maar het is een strijd tussen Rusland en Amerika. De basis voor deze oorlog begon 30 jaar geleden (het einde van het communisme), waar Amerika de winnaar van de Koude oorlog was. In plaats van met Rusland een band op te bouwen bleek dat er in de opeenvolgende Amerikaanse regeringen geen plaats was voor de Russische Federatie. De Westerse arrogantie nam toe. De NAVO breidde uit tegen de belofte in, de Kleurenrevoluties werden gefinancierd door Westerse NGO’s en de media en politiek werden aangestuurd om anti-Rusland verhalen telkens te benadrukken.
‘Russians out, Americans in and Germans down’
De ‘hogere’ politiek achter dit alles is de machtsstrijd tussen de Verenigde Staten en de NAVO enerzijds en Rusland anderzijds, waarbij wij, gewone burgers, geen informatie kregen over de Wolfovitsj-doctrine of om in NAVO termen te spreken ‘Full Spectrum Dominance’. Ooit omschreef de NAVO-secretaris-generaal Hastings Lionel Ismay het doel van de NAVO als volgt: ‘To keep the Russians out, the Americans in and the Germans down.’ Het komt er in het kort op neer dat de Amerikanen niet willen dat Europa een normale verhouding met Rusland zou kunnen opbouwen. Daardoor zou Europa met Rusland een sterke macht op het Euraziatische continent kunnen worden. Ieder initiatief waarbij de EU goede banden met Rusland zou kunnen ontwikkelen, zou op den duur gecanceld worden door de VS (denk aan de gasexplosies in de pijpleiding van North Stream). Europa moest onder de paraplu van Amerika blijven. Deze hele geopolitieke strijd gaat er over wie die macht heeft over het Euraziatische continent.
‘Van Vladivostok tot Lissabon’ was de laatste 20 jaar een trendy zin bij de Russische middenklasse. Russen wilden bij Europa horen! Rusland heeft de grondstoffen en Europa de handelsgeest en democratie. Daarbij delen we duizend jaar geschiedenis met elkaar op economisch, cultureel en christelijk gebied. Oekraïne had op dit Euraziatische continent een prachtige neutrale brugfunctie kunnen hebben, gelegen tussen Europa en Rusland. De VS tolereerde dit niet. Het doel is ‘to weaken Russia’ zei de Amerikaanse minister van Defensie Austin opnieuw in april 2022, een geopolitieke machtsstrategie die al 30 jaar aan de gang is. De meeste Russen bleven naïef geloven dat de toekomst in Europa lag. Dat er geen plek voor hen was werd langzaam duidelijk.
Geopolitiek schaakbord
Daarmee wil ik de onafhankelijkheidsstrijd van Oekraïne niet ondergraven. Hun instabiele land is pas 32 jaar jong en werd in die jaren getergd door wanbeleid, zwakke presidenten, corrupte oligarchen, een gefrustreerde bevolking en getrek aan beide kanten tussen Europa en Rusland. Oekraïners demonstreerden terecht op het Maidanplein in 2014 voor een corruptievrij land, voor vrijheid en democratie en de Europese waarden. Onbegrijpelijk blijft het toch dat het Westen Oekraïne dwong om een keuze te maken tussen Rusland en het Westen. Ik weet ook dat een groot deel van de aanwezige jongeren en intellectuelen moedeloos was van het wanbeleid van hun leiders en hun oligarchen. Zij waren ook naïef en geloofden de Hans van Baalens, de Joe Bidens, de Clintons, de McCains, de Nulands, de Soros-aanhangers en vele anderen die hen de mooiste beloften deden. De CIA en NAVO-kopstukken hadden een dubbele agenda die de Oekraïners vandaag de dag pas gaan ontdekken. Zij, en hun jonge onervaren president Zelensky, waren en zijn een pion op het grote geopolitieke schaakbord. Helaas zullen zij de wrange gevolgen hiervan pas de komende jaren gaan ondervinden.
Nieuwe wereldorde
We zitten midden in het ontstaan van een nieuwe wereldorde. Amerika en Europa doen wel alsof de hele wereld tegen Rusland is maar dat is onze propaganda. Circa 80% van de andere landen waaronder, China, India, de ASEAN-landen en de Sjanghai Cooperation, bundelen de krachten en willen niet meer gekoeioneerd worden door de unilaterale macht Amerika. Zij willen een nieuwe wereldorde waarin China, India en Rusland een belangrijke rol spelen in de multilaterale wereldorde. Zij hebben elkaar ook gevonden in hun afkeer van het oprukken van de neoliberale waarden en alle excessen die hiermee gepaard gaan. En ten slotte voeren ze een gemeenschappelijke strijd tegen de almachtige dollar, waarvoor een nieuw geldsysteem in de plaats zal komen.
Europa is Rusland kwijtgeraakt. Een duizendjarige band is kapot. Rusland keert zich naar het Oosten. Dat het Westen (Amerika en Europa) ook zeer veel boter op het hoofd heeft, zal pas de komende jaren tot ons doordringen.
Banderaplein, Banderastraat, Banderalaan en Bandera standbeelden
17 februari 2023
Bijna alle Tolstoi-straten in West-Oekraïne hebben de laatste maanden een nieuw straatnaambordje gekregen. Arme Leo Tolstoi, wat kan hij eraan doen dat een oorlog tussen Oekraïners en Russen is uitgebroken? Hij leefde immers in de 19e-eeuw. Maar dat zijn naam werd ingewisseld voor een nazicollaborateur uit de Tweede Wereldoorlog met duizenden doden op zijn geweten, is een grof schandaal. Het ultranationalistische bestuur van de stad Vinnitsa prijst zichzelf omdat het de Tolstoistraat nu heeft omgedoopt tot Stepan Banderastraat. De gemeenteraad van de stad Vinnitsa zegt dat ze ‘speciale aandacht besteedt aan het herdenken van degenen die ze beschrijven als “helden van de nationale bevrijdingsstrijd”.’
In veel andere West-Oekraïense steden lijkt het een wedstrijd wie het beste jongetje van de klas is en de meeste straten, pleinen of gebouwen hernoemt. Welke stad heeft de meest actieve deelnemers aan deze landelijke actie? Er zijn straten in het land die worden hernoemd naar Ivan Treiko, een van de chefs van de militaire inlichtingendienst van de UPA (een paramilitaire groepering die samenwerkte met de nazi’s). In de tweede Wereldoorlog werden etnische zuiveringsoperaties tegen de Polen, Joden en Russen bevolen door nazi-Duitsland en uitgevoerd door Oekraïense eenheden. In Kiev is een van de grote straten die was genoemd naar Sovjetmaarschalk Rodion Malinovsky (een Oekraïense maarschalk die Odessa en Zuid-Oekraïne bevrijdde van de nazi’s in 1943-1944) hernoemd naar het beruchte Azov-regiment, dat openlijk ervoor uitkomt dat het regiment bestaat uit neonazi’s.
Lange tijd heb ik niet kunnen geloven dat er zo openlijk geflirt werd met het ultrarechtse gedachtegoed. De hakenkruizenmars op de 1 januari in Kiev was toch iets voor een kleine groep, hoopte ik, want ook al willen West-Oekraïners Europees ‘doen’, toch zullen ze wel begrijpen dat je met deze extreem rechtse opvattingen vooral niet scoort in Brussel. Maar hierin heb ik me vergist de laatste jaren. Sommige West-Oekraïense mannen uit de ‘betere klassen’ – die er niet anders uitzien dan onze Europese veertigers en vijftigers met de juiste haarsnit en het juiste kostuum – hebben openlijk rechtse of ultrarechtse ideeën.
Zo verbaasde ik mij er ook over toen ik deze zomer Oekraïners terug naar huis begeleidde. We kwamen in de stad Lviv aan en circa dertig Oekraïners die in Nederland waren geweest werden door hun familieleden of vrienden verwelkomd. De twee Nederlandse chauffeurs van de bus, de twee mensen van vluchtelingenwerk en ikzelf gingen terug naar Nederland maar … een Oekraïense afgevaardigde van de gemeente Lviv wilde ons nog naar een plek brengen waar hij de ‘grote Oekraïense vrijheidsstrijder’ een ode wilde brengen. Het was maar een kilometer verderop. De jonge, goed uitziende vijftiger met een Italiaans baardje en een modieus pak wees de chauffeurs de weg en enkele minuten later stopten we op een plein met vier enorme zuilen. Hiervoor stond een groot standbeeld, alsof ik op afstand een standbeeld van Lenin zag in een modern jasje. Maar al gauw had ik door dat het een immens standbeeld was van Stepan Bandera. Voor zijn standbeeld lagen bloemen. Stepan Bandera die in de Tweede Wereldoorlog een nationalistische beweging leidde die verantwoordelijk was voor vele wreedheden en moorden tegen Russen, Joden en Polen, wordt al vanaf 2014 (in 2005 zelfs door president Joesjenko geïnitieerd) door de Oekraïense autoriteiten beschouwd als een nationale held. Op de terugweg vroegen mijn Nederlandse collega’s waarom ik in de bus bleef. Ik zei alleen maar: ‘ Weten jullie wel wie die man van dat standbeeld is?!’
Gebrek aan kennis is de bron van alle kwaad.
Homerus
What about the Russians? (Hoe staan de Russen in dit drama?)
6 februari 2023
Via Twitter laat de NOS enkele filmpjes van Russen zien die in de camera zeggen hoe verbijsterd zij zijn dat Duitsland Leopard tanks gaat leveren. ‘Schaam jullie in Europa dat jullie zo aan de leiband van de VS lopen, weten jullie nog wat de Duitse tanks hier hebben aangericht in de Tweede Wereldoorlog?! Dat kwam ook door de Duitse propaganda van toen.’ Een andere meneer zegt: ‘Schaam jullie dat jullie ons land zo eenzijdig afbeelden.’ Een jonge vrouw vertelt dat zij denkt dat haar land verdedigd moet worden tegen de NAVO, een zestiger dat Westerse journalisten bang zijn voor hun baantje als ze niet schrijven wat het Westers narratief voorschrijft. Een andere vrouw loopt door alsof ze doodmoe is van de propagandaoorlog.
Bij de meeste Westerlingen (Nederlanders) die dit zien gaat de knop meteen om. Gedachten zullen door hun hoofd schieten als: die jonge Russen zijn gewoon bang om hun mening te geven omdat ze opgepakt worden. En die oude mensen staan achter Poetins regering omdat ze allemaal gehersenspoeld zijn omdat ze naar de staatstelevisie kijken.
Is het allemaal echt zo eenvoudig? Zijn Russen nou gek geworden of zijn wij het? Ons Westerse hoofd is er zo van overtuigd dat Russen massaal geïndoctrineerd zijn dat het gewoon niet meer in ons brein te krijgen is dat Russische mensen een andere kant van het verhaal kennen. Dat er daadwerkelijk vele Russische jongeren zijn die hun land willen verdedigen of onderzoek hebben gedaan waarom het allemaal zo ver is gekomen, komt niet eens meer bij ons op. Als de Westerse media zeggen dat oude mensen Poetin steunen, dan denken we veelal aan oudere Russen met een hoofddoek op, een slecht gebit, een stoffig kamertje in een Sovjetflat of een man behangen met Sovjetmedailles. Dat er tussen deze ‘ouderen’ vele professoren, leraren, chirurgen, technici, operazangeressen of gewone arbeiders zitten, die al veel langer weten dan Westerlingen hoe je met censuur om moet gaan, dringt nauwelijks nog bij ons door. Russen weten veel beter hoe je tussen de regels door moet lezen of kijken. Daarbij hebben Russen de afgelopen jaren het mooie Europa leren kennen. Ze bezochten Londen, Parijs of Amsterdam en weten veel van de Europese cultuur en maatschappij. Wij westerlingen daarentegen weten vrijwel niets over hun land of over hun mensen (behalve de enkele toerist die de Hermitage bezocht of de zakenman of -vrouw die voor business in Rusland was)
Ook de Russen hebben het afgelopen jaar veel moeten verwerken. Vanaf het begin van de invasie op 24 februari 2022 en een half jaar daarna heb ik Russen nog nooit zo gepolariseerd gezien. Ze hebben vreselijke ruzies met elkaar gevoerd (en doen dat nog). De meesten waren in diepe shock omdat ze nooit hadden kunnen vermoeden dat hun regering het Oekraïense broederland zou binnenvallen. Bijna alle Russen hebben familieleden in Oekraïne en andersom.
Hoe anders is de situatie nu bijna een jaar later in februari 2023. Meer dan 60% van de Russen staat achter hun regering. Ca. 20% is tegen, ca. 10% weet het niet en weer anderen houden zich stil of zijn naar het buitenland gevlucht. Hoeveel onmacht en verdriet er ook bij hen is, Russen willen geen oorlog, zij willen vrede, net als wij. Maar de schok van een jaar geleden en de boosheid die zij voelden naar hun eigen regering, is veel minder aanwezig. En dat komt echt niet omdat ze allemaal de staatstelevisie geloven of omdat ze bang zijn om opgepakt te worden. Dit keer is de schok over het Westen groot, alsook de woede naar de Amerikaanse en Europese regeringen. Russen hebben hun huiswerk gedaan en ze hebben zich ingelezen.
Al langere tijd begon het veel Russen op te vallen dat hun land wel extreem gedemoniseerd werd. Poetin als ex-KGB’er, gaspolitiek als machtsmiddel, het expansionistische Rusland, Navalny en de oppositie, de Skripal-affaire, de trollenfabrieken, de dopingschandalen, de corruptietoestanden, Russiagate, gevangenissen en Siberiëkampen, om zo maar wat voorbeelden te noemen. Enkelen haalden hun schouders op, anderen vonden alles kort door de bocht en weer anderen dachten naïef dat het Westen het wel het beste kon weten, want daar is vrijheid voor de gevestigde media.
Dit keer lieten de Russen zich niet leiden door de Westerse ‘waarheid’. Ze moesten zelf op zoek, omdat deze oorlog hen in het hart raakt. Dit keer wilden ze zelf bepalen wat waar is en wat niet, omdat Oekraïners hun neven en nichten zijn. Of omdat etnische Russen al eeuwenlang met Oekraïners verbonden zijn (behalve met West-Oekraïne). Dit keer hadden ze geen Westerse ‘vrije pers’ of Europese ‘waarheid’ nodig. Het resultaat van deze zelfstudies is dat zij diep en diep teleurgesteld zijn in het Westen. Van NAVO-gepush in Oekraïne tot politieke inmenging in Kiev, van de Maidan-regimechange tot het opzetten van Oekraïners tegen Russen … Een burgeroorlog tussen deze twee volkeren was het gevolg en het verraad van het Minsk-akkoord was de druppel. En geloof me, Russen houden niet van een slachtofferrol en bleven de Europa-berichtgeving vaak geloven. Maar dit keer ging het om hun familieleden of Slavische broeders die elkaar doden op het slagveld. Wat waren de oorzaken? Zij checkten alles zelf, telefoneerden en appten met elkaar of scholden elkaar de huid vol in de gemeenschappelijke taal. Dit keer bepaalt de Rus zelf wat Russische of Westerse propaganda is.
Het gevolg is dat we er in het Westen zeer belabberd vanaf komen. Maar in ons Westers hoofd kunnen we ons niet voorstellen dat Russen ons voor een groot deel verantwoordelijk stellen voor het aanwakkeren van deze Slavische broederstrijd. Want Russen zijn gehersenspoeld en geloven hun staatstelevisie en de jongeren zijn bang om opgepakt te worden.
De Wolfowitz-doctrine en de Amerikaanse neoconservatieven
27 januari 2023
Ik zie op het internet een videofragment uit 1997 van Joe Biden, die toen nog als jonge senator een gezelschap opzweept om de NAVO uit te breiden. Rusland had geprotesteerd waar dit nou voor nodig was. Het Westen had immers beloofd om geen centimeter verder naar het oosten uit te breiden, dus hier was geen enkele reden voor, niemand bedreigde iemand anders. Bovendien waren we toen nog in de euforische periode dat we werkten aan een hereniging tussen West en Oost. De Russen geloofden toen nog heilig dat het Westen met hen zou samenwerken. Toen de Russen hoorden dat enkele Amerikanen (waaronder een jonge, onbekende Joe Biden) toch een uitbreiding van de NAVO wilden doorzetten, dachten zij dat om een klein groepje onbelangrijke lieden ging. Het Westen en de NAVO zouden zich heus wel aan hun woord houden. Toch reageerden enkele realistische Russen met de opmerking dat als de NAVO toch zou uitbreiden dit het vertrouwen ernstig zou schenden. Wie weet, dan konden de Chinezen wel eens een alliantie met Rusland willen vormen. Op de video zie je een nog jonge, overmoedige Joe Biden die sluw lacht: ‘En wat dan nog?!’ schampert hij cynisch en vervolgt op arrogante toon: ‘Dan gaan ze toch lekker een alliantie met China aan. Of als dat niet lukt dan kunnen ze het altijd nog met Iran proberen!’ Gehoon volgt.
Dat het ooit waarheid zou worden dat Rusland zich van het Westen afkeert om samen met China (plus Iran en andere landen) de nieuwe wereldorde te gaan bepalen, zullen Joe Biden en zijn neoconservatieve maatjes toen nog niet hebben kunnen denken. En dat deze landen niet meer onontwikkeld of middeleeuws zijn, zoals Biden toen suggereerde, zal hem nog veel minder bevallen.
De speech van Biden in 1997 geeft aan hoe arrogant deze Amerikanen waren geworden na het winnen van de Koude Oorlog. Het getuigt van hun geloof in Amerika’s alleenheerschappij. De neoconservatieve Dick Cheney en Paul Wolfowitz hadden dit vlak daarvoor beschreven in de zogenoemde Wolfowitz-doctrine. Deze Wolfowitz-doctrine gaat ervan uit dat Amerika, na de val van de Sovjetunie, de enig overgebleven supermacht van de wereld is en dat dit zo moet blijven. Rusland wordt in het bijzonder als mogelijke dreiging genoemd en het document bepleit tevens vergroting van de Amerikaanse invloed in de voormalige Sovjetrepublieken, waaronder Oekraïne.
Waarom hebben we in de Westerse media niet meer informatie gekregen over deze kwalijke Amerikaanse doctrine die het denken van de afgelopen dertig jaar heeft bepaald van deze neoconservatieven in de VS? Hun aanhangers zitten trouwens zowel bij de Democraten als bij de Republikeinen). Een kritische Edward Kennedy omschrijft de Wolfowitz-doctrine als volgt: ‘a call for 21st century American imperialism that no other nation can or should accept’.
Lang begreep ik in Rusland – waar ik toen volop leefde en werkte in Westerse samenwerkings- en begeleidingsprogramma’s – niet waarom bepaalde prestigieuze projecten werden tegengewerkt of eerst werden goed gekeurd om jaren later weer te worden gedwarsboomd. Wat wist ik toen nog van Dick Cheney, Donald Rumsfeld, Joe Biden of Paul Wolfowitz, die toen al hadden besloten dat er maar één ‘exceptional country’ is en dat er weinig plaats voor Rusland zou mogen zijn. Later kreeg ik steeds meer inzicht en zag in de praktijk hoe Russisch-Amerikaanse samenwerkingsprojecten werden gedwarsboomd, om vervolgens heel subtiel Rusland buiten de deur van Europa te houden. Nog later ging het erom om Rusland vooral tegen te werken en uiteindelijk om Rusland te demoniseren.
Jeffrey Sachs (Columbia University) die de Russische regering onder Gorbatsjov en Jeltsin adviseerde, vertelde deze week aan de alternatieve media hoe ook hij jarenlang werd tegengewerkt door zijn eigen Amerikaanse regering. Ook hij was naïef en kon het lang niet geloven. De Wolfowitz-doctrine werkte heel subtiel.
Ook de regime changes in Irak, Libië en Oekraïne waren onderdeel van ditzelfde neoconservatieve verdeel-en-heersbeleid. Dertig jaar lang hebben deze neocons de Amerikaanse politiek bepaald. Jarenlange ontwrichtingen op de wereld zijn het gevolg, met als meest dramatische hoofdstuk Oekraïne, waar een gruwelijke oorlog uit is voortgekomen. Het lijkt de neocons en Joe Biden te zijn gelukt om Rusland buiten het Westen te sluiten. ‘Laten ze maar met armmoedig China verder gaan,’ hoonde hij nog in 1997.
Ik ben benieuwd hoe Amerika en Europa over tien jaar tegen de nieuwe alliantie Rusland-China aankijken (waar zich ondertussen Iran, de BRICS en de Shanghai Cooperation bij hebben aangesloten), die we helaas zelf hebben gecreëerd.
‘To keep the Russians out, the Americans in and the Germans down.’
15 januari 2023
Een jaar geleden, op 17 december 2021, presenteerde de Russische regering haar veiligheidsgarantie aan de VS en de NAVO. Na jarenlange NAVO-expansie in Oost-Europa wilde Rusland op papier de garantie hebben dat Oekraïne geen lid van de NAVO zou worden. Deze rode lijn van het Kremlin was al in 2008 en 2014 genoemd en deze derde keer was het zeer serieus. Wekenlang kwam er geen antwoord van de NAVO en de VS, tot op 10 januari 2022 de reactie was: ‘Het opendeurbeleid van de NAVO is heilig, Oekraïne weigeren is geen op optie.’
De afgelopen maanden werd ik in mijn lezingen het meest geconfronteerd met opmerkingen uit het publiek in de trant van: ‘Maar de NAVO had helemaal niet de intentie om Oekraïne het lidmaatschap te geven!’ Soms denk ik: is dat nou ons geweten sussen? Soms denk ik: dit is nou de kracht van de Westerse berichtgeving. En weer een andere keer denk ik dat het begrijpelijk is omdat veel Nederlanders dit complexe geopolitieke-militaire hoofdstuk niet hebben gevolgd. Dan weer zie ik hoe dubbelzinnig de berichtgeving en politiek over dit onderwerp is (voorbeeld NRC 30-11-22: ‘NAVO herhaalt: Oekraïne is welkom als lid’). Los van de belofte die we Rusland 31 jaren geleden hebben gedaan om de NAVO geen centimeter naar het Oosten uit te breiden (en ja, in Rusland is ‘je woord geven’ heiliger dan in het Westen), heeft het Westen deze belofte flink aan zijn laars gelapt. Extremer nog, het uitbreiden van de NAVO was niet alleen bedoeld om Rusland buiten te sluiten maar ook om tégen Rusland te zijn.
De ‘hogere’ politiek achter dit alles is de machtsstrijd tussen Amerika/de NAVO enerzijds en Rusland anderzijds, waarbij wij, gewone burgers, nauwelijks informatie kregen over de Wolfovitsj-doctrine (Amerika moet de alleenheerschappij behouden) of – om in NAVO termen te spreken – Full Spectrum Dominance. Ooit omschreef NAVO-secretaris-generaal Hastings Lionel Ismay het doel van de NAVO als volgt: ‘To keep the Russians out, the Americans in and the Germans down.’ Het komt er in het kort op neer dat de Amerikanen liever niet zien dat Europa een goede verhouding met Rusland opbouwt. Daardoor zouden Europa en Rusland een sterke macht op het Euraziatische continent kunnen worden. Ieder initiatief waarbij de EU goede banden met Rusland zou kunnen ontwikkelen, zou op den duur gedwarsboomd worden door de VS (denk aan de explosies in de gaspijpleiding van North Stream). Europa moet onder de paraplu van Amerika blijven. Deze geopolitieke strijd gaat erover wie die macht heeft over het Euraziatische continent.
Als vele Nederlanders zeggen dat er geen sprake van was dat Oekraïne als NAVO-lid zou worden toegelaten, waarom konden de NAVO en de VS dan op 17 december 2021 niet de garantie aan Rusland geven dat Oekraïne neutraal zou blijven? Wat zou Oekraïne dan bespaard zijn gebleven? Wat was Europa in de toekomst bespaard gebleven? Wat was de Russen bespaard gebleven? Wat was er zo erg geweest aan een neutrale status voor Oekraïne, zoals Finland of Zwitserland dat hebben? Welke kansen waren geweest voor het land om een brugfunctie te vervullen tussen Europa en het Euraziatische continent met Rusland?
De Duitse Propaganda in de jaren 30 en de Westerse Propaganda anno 2023
10 januari 2022
Het blijft de grootste fascinatie in mijn leven hoe je mensen massaal kunt indoctrineren. Als kind groeide ik op aan de grens met Duitsland. We genoten van de kerstmarkten in Bad Bentheim, we zagen de keurig aangelegde wegen en huizen en verbaasden ons over de grote economische verworvenheden van de Duitse industrie. En dan Berlijn, wat een stad met een mega geschiedenis. Vaak was mijn vraag aan mijn vader; hoe kon het, dat die pientere en bekwame Duitsers zo massaal gehersenspoeld konden worden en in de jaren 30 één kant van het verhaal geloofden? Van hoge pieten tot armoedzaaiers, van jonge mensen tot hoogbejaarden, van links- tot rechtsgeoriënteerde Duitsers? Om vervolgens een gruwelijke oorlog ingetrokken te worden. Hoe konden die meeste neuzen één kant uit worden geduwd, zodat de meeste mensen geloofden in één waarheid, die van het nationaal socialisme? Wat gebeurt er met je als je iedere dag dezelfde nieuwsberichten en politiek voorgeschoteld krijgt? Dat hier het drama van de Tweede Oorlog uit is voortgekomen weten we, maar je zou toch denken dat zo’n massale propaganda in de huidige tijd niet meer kan gebeuren.
En dat lijkt nu precies wat in ons land wel gebeurt. Ieder uur, iedere dag, iedere week en iedere maand horen en lezen we hetzelfde. Het nieuws gaat over de barbaarse Russen, de desolate staat van het Russische leger, de plunderingen, de duivelse Poetin, de verkrachtingen of de massa-executies die de Russen uitvoeren en ga zo nog maar even door. Hoe makkelijk kun je toch volkeren tegen elkaar opzetten. Het afgelopen jaar ben ik ronduit verbijsterd.
Ik blijf begrip houden voor de vele Nederlanders die ’s avonds het NOS journaal kijken en die deze gevaarlijke Westerse propaganda geloven omdat zij geen of weinig kennis hebben van Ruslands geopolitieke situatie in de wereld, of omdat zij te druk zijn met hun baan of gezin om zich te verdiepen in het conflict, of omdat hen het onderwerp Rusland en de geopolitiek niet interesseert. Maar ik griezel van vele Europese politici die onkundig en betweterig zijn, terwijl je dit van hen mag verwachten. Ik griezel ook van alle mainstreammedia die alleen journalisten of zelfverklaarde Ruslandexperts toelaten die nog meer olie op het vuur gooien. Ik griezel van alle militaire deskundigen die keurig doen wat de NAVO en Brussel hen opdragen. Het meest griezel ik van het honende of arrogante toontje van sommige van deze mensen als ze vertellen hoe zeker zij zijn dat Rusland ten onder gaat, hoe verouderd het leger is, hoe hun economie de omvang heeft van die van de Benelux-landen, hoe geïsoleerd Rusland is in de wereld, hoe Den Haag al bezig is met het Internationaal Tribunaal om Russen te berechten. Want wij hebben het gelijk zogenaamd aan onze kant.
Dat Rusland nog steeds niet ten onder is gegaan aan de sancties of dat het Russische volk nog steeds niet massaal in opstand is gekomen tegen de eigen regering, komt niet eens meer bij hen op. Dat vele Russen Poetins regering zelfs steunen doen we af met de opmerking dat Russen zijn gehersenspoeld of bang zijn om opgepakt te worden door de politie. Dat hun economie redelijk draait en dat Russen een extra stimulans hebben gekregen om hun eigen bedrijven te runnen is ook een feit. Dat ze zelfvoorzienend zijn, voldoende grondstoffen hebben, dat hun roebel stabiel is gebleven en dat de inflatie onder controle is, hoor je zelden. Dat Rusland niet geïsoleerd is maar gesteund wordt in zijn strijd tegen de Verenigde Staten door China, India, de Aziatische en Afrikaanse wereld.
Maar het allerbelangrijkste feit dat we door ons Westers gehersenspoelde hoofd niet meer zien is dat de meeste Russen diep, diep teleurgesteld zijn in ons Westerlingen. Zij weten dat hun land bedreigd wordt door de NAVO en het Westen en daarom bundelen zij de krachten.
Nederlanders moeten blijven geloven in de overwinning van het Westen. Dat het wel eens heel anders kan lopen komt niet eens meer in ons op. Dat is de doodenge hersenspoeling. Dat de situatie aan de NAVO- of Westerse kant wel eens veel problematischer ligt dan nu wordt voorgesteld is nauwelijks bekend. Dat de NAVO en het Westen deze oorlog wel eens kunnen verliezen lijkt niet gezegd te mogen worden. Enkele klokkenluiders zijn er wel maar ze worden buiten spel gezet. Denk aan de Amerikaanse defensieadviseur MacGregor die al maanden waarschuwt voor de misleidende informatie die we in het Westen krijgen. Ook Professor Mearsheimer luidt al jaren de alarmbel over de NAVO-strategie, net als Jeffrey Sachs (Columbia University) over de arrogantie om Rusland buiten te sluiten.
Wij moeten blijven geloven dat Oekraïne de oorlog kan winnen en dat het Westen de goeierik is. Wij in de Westerse wereld zijn niet gehersenspoeld, denken wij. Wij zijn intelligenter want wij hebben vrijheid van meningsuiting, vrije pers, capabele publieke omroepen en wij kunnen zelf nadenken. Wij kennen de waarheid want wij zijn de goeieriken en zij zijn de slechteriken.
Spreekverbod
15 december 2022
Een goede zakenrelatie die ik in Moskou meerdere malen mocht begeleiden, vroeg mij om een lezing te houden bij zijn Heren Sociëteit. Zijn mede-clubgenoten zouden ‘zeer geïnteresseerd zijn in de achtergronden van het complexe Rusland-Oekraïnedrama en de geopolitieke belangen die er spelen op het internationale toneel.’
Goed vind ik het dat steeds meer mensen op zoek zijn naar de achtergronden of zich in deze tijden gaan verdiepen waarom het merendeel van de Russen zo teleurgesteld is in het Westen en waarom de Russische regering overging tot deze invasie. De datum voor de lezing werd vastgesteld en ik had er ander werk voor verschoven.
Twee weken voor de desbetreffende lezing kwam een voor mij onbekende heer de Rusland en Oost-Europa Academie binnen waar ik op dat moment een lezing over Rusland en Oekraïne gaf. De meneer gedroeg zich zeer gewichtig en keek nogal kritisch om zich heen. Het voelde ietwat intimiderend. In de pauze stelde hij zich voor als de voorzitter van de Heren Sociëteit waar ik een lezing zou gaan geven. Hij kwam zich oriënteren of de lezing voor ‘zijn’ Heren Sociëteit wel zou bevallen. Behalve het feit dat ik uitgenodigd was door de zakenman die ik in Moskou had begeleid – en door enkele anderen uit dezelfde club, die, zover ik kon inschatten op zoek waren naar de oorzaken van dit tragische conflict – was alles al uitgebreid besproken en de inhoud van de lezing duidelijk op de mail gezet. Uit de mails blijkt duidelijk dat wij de invasie in Oekraïne zeer afkeuren, maar dat we wel ingaan op de voorgeschiedenis. Dit mag helaas in de mainstream media niet gemeld worden, weten we zo onderhand.
De gewichtige heer vond dat ik niet kon praten over de jaren 2008 en 2014. ‘Hoe bedoelt u?’ vroeg ik verbaasd, ‘het zijn de twee hoofdpunten in deze lezing. Het is de enige manier om deze gruwelijke oorlog te stoppen. Wij in het Westen moeten ook proberen te begrijpen dat het Westen ook veel boter op het hoofd heeft.’ Meneer was het er niet mee eens en vervolgde dat het onrust binnen de Heren Sociëteit zou kunnen brengen. Het zou niet goed zijn voor de gezelligheid en de belangen van zijn clubgenoten. Dus ik zei aan desbetreffende meneer dat ik mijn boodschap in deze lezing niet kon verloochenen, maar dat ik wel over vele andere onderwerpen kon praten als hij geen geopolitiek wilde.
Ter informatie: in het jaar 2008 was de NAVO-top in Boekarest waar Amerika (onder Bush junior) Oekraïne het lidmaatschap van de NAVO aanbood. Rusland zei toen al dat dit voor hen onacceptabel zou zijn. Het jaar 2014 is cruciaal omdat zich toen de Maidanrevolutie afspeelde in Kiev. De inmenging van de Westerse landen komt hier heel duidelijk aan het licht.
De lezing voor de Heren Sociëteit werd door desbetreffende meneer gecanceld. Dat er binnen de Heren Sociëteit nu nog meer onrust is dan dat de lezing had kunnen veroorzaken, stemt mij stiekem enigszins tevree.
Het Westen en Rusland moeten met elkaar om de tafel om deze gruwelijke oorlog te stoppen!
7 november 2022
Vorig jaar schreef ik onderstaand blog omdat ik vurig hoopte dat de Europese Unie de urgente dialoog met Rusland zou aangaan en ook nu pleit ik voor de dialoog tussen het Westen en Rusland. Hoe hoopvol was het nog in 2021 dat de meeste van de 27 EU-lidstaten hier voor waren. Duitsland en Frankrijk namen het initiatief om met Poetin om de tafel te gaan. Maar tot mijn verbijstering was ons eigen Nederland tegen en we kregen Polen en de Baltische Landen achter ons! De dialoog tussen Rusland en het Westen ging niet door!
We weten intussen hoe alles is geëscaleerd nadat het Westen en de NAVO Ruslands veiligheidswensen hebben genegeerd. Op 24 februari 2022 viel Rusland Oekraïne binnen. Duizenden Oekraïners, Russen en burgers zijn al gedood. Duizenden zullen nog volgen in deze gruwelijke oorlog. De wapenindustrie heeft de grootste winsten van de afgelopen jaren behaald. Was in 2021 de dialoog met Rusland maar op gang gekomen.
Helemaal niet top!
Duitsland nam vorige week het initiatief binnen de Europese Unie om de dialoog aan te gaan met de Russische president Poetin. Een golf van verlichting was te voelen bij de mensen die al langer pleiten voor de noodzaak van de EU en Rusland om met elkaar in gesprek te gaan. Eindelijk dan. Merkel kreeg Macron aan haar zijde en zo namen deze twee belangrijke landen van de EU het initiatief om Poetin uit te nodigen voor een conferentietop in de zomer.
Twee weken hiervoor waren nota bene Amerika en Rusland samengekomen. Alsof de Amerikaanse regering had ingezien dat een gesprek met Rusland zeer urgent begon te worden. President Biden, die kort daarvoor Poetin nog ‘een killer’ had genoemd, nodigde hem nu uit voor een gesprek in het Zwitserse Genève. De ontmoeting tussen de twee presidenten heeft veel meer opgeleverd dan aanvankelijk werd gedacht en het belangrijkste punt van de gemeenschappelijke verklaring luidde: ‘Vandaag bevestigen we opnieuw het principe dat een kernoorlog niet kan worden gewonnen en nooit mag worden gevochten.’
Duitsland en Frankrijk wilden nu ook een top tussen de EU-leiders en president Poetin. Bij de meeste 27 EU-lidstaten vond dit instemming, conflicten moeten worden opgelost door te praten. Maar het betweterige, kleine Nederland verzette zich tegen dit plan omdat volgens premier Rutte Rusland dit kan zien als een beloning. Hij wil pas met Rusland spreken als het land op een aantal punten zijn standpunten fundamenteel verandert. Rutte kreeg de Baltische Landen en Polen achter zich. Het plan heeft het niet gehaald op de EU-top.
Drie maal raden wat mijn Russische kennissen zeiden of dachten.
Mesto (Treurig) – Het verhaal van een dirigente
22 oktober 2022
Alexandra zit voor mij en zingt achter de piano. Ze begeleidt zichzelf bij een lied. Het lied is wonderschoon. Behalve dit prachtige muziekstuk raakt mij nog meer haar zachte geschoolde stem die iedere klank van het melancholische lied kent. Ieder woord krijgt hierdoor inhoud, waardoor ik een diepe emotie zie in haar soms samengeknepen ogen, die zich af en toe verder openen als ze ver voor zich uit staart. Het blijft mij raken hoe Slavische mensen muziek kunnen overbrengen. Het lijkt alsof zij dieper kunnen voelen, meer emotie toelaten of ze nu blij of verdrietig zijn. Dit keer zie ik een diep verdriet in haar gezicht.
Alexandra is onlangs ontslagen als dirigente van het Almelo’s Russisch Orthodoxe Koor. Vóór de repetitie werd van haar gevraagd dat ze in het openbaar haar persoonlijke mening moest geven over het Russische optreden in Oekraïne. Zoals iedere fatsoenlijke Rus is ze tegen oorlog en ze wenste het daarbij te laten en niet geconfronteerd te worden met privé meningen over politiek en het beleid van haar land. Na de repetitie zei het bestuur tegen haar dat ze het allemaal heel erg vonden om dit van haar te vragen maar ‘dat ze geen keuze hadden’ en haar persoonlijke mening wilden weten. Als aan de grond genageld en zeer verward door alles wat er gebeurde antwoordde ze dat ze het niet over politiek wilde hebben en dat er op het koor nog nooit over gesproken was. De volgende dag werd haar telefonisch medegedeeld dat het bestuur zou vergaderen over haar positie als dirigente. Drie weken later vertelde de voorzitter haar dat ze haar nog een kans wilde geven: ze moest Ruslands inval in Oekraïne in het openbaar veroordelen anders kon er voor haar geen plaats meer zijn als dirigente van het koor.
Alexandra is een Russische musicus uit West-Rusland. Ze heeft een zachtaardig karakter, mooie, sprekende ogen en bruin in een staart samengebonden haar. Ze is 49 jaar en kwam 20 jaar geleden naar Nederland. Ze probeert vanaf 2002 Russische muziek over te brengen in ons land. In 2009 werd ze eerste dirigent van het Russisch-orthodoxe vrouwenkoor ‘Radujsja’ in Almelo. Met veel energie en enthousiasme leidde ze de repetities op dinsdagavond en enthousiasmeerde ze de vrouwen voor de serieuze liederen van de oude Byzantijnse Russische muziek. Ze zongen in 2019 zelfs bij het 10-jarig jubileum in de Hermitage Amsterdam. Alexandra: ‘Veel dames waren vanaf het begin als moeders voor mij in een vreemd land. Sommigen hielpen mij in mijn privéleven en anderen gaven mij veel warmte. Soms zeiden ze tegen mij “wees maar wat strenger voor ons hoor” of “treed maar tegen ons op als wij te veel met elkaar kletsen.’
Het ontslag van Alexandra in Almelo verspreidde zich snel naar een tweede koor, een gemengd zangkoor in Ommen. Ook hier leidde Alexandra jarenlang de repetities voor 30 leden op donderdagavond. Vlak voor een concert kreeg Alexandra te horen: ‘Je moet maandag komen en bewijzen dat alles wat wij gehoord hebben over Almelo niet waar kan zijn. Je moet stelling nemen.’ Toen volgde iets wat voor Alexandra voelde als een soort tribunaal. Drie bestuursleden en de voorzitter zaten naast elkaar en Alexandra moest haar mening geven over de oorlog in Oekraïne. Ze kwam niet verder dan gestotter. Een paar dagen later, na een algehele ledenvergadering, werd Alexandra medegedeeld dat men unaniem besloten had afscheid van haar te nemen.
Alexandra’s ontslag is niet het enige verhaal over gewone Russische mensen die in de problemen zijn gekomen in Nederland. Andere soortgelijke gebeurtenissen bereiken mij iedere week. Het stemt mij treurig.
Hulp
6 september 2022
Inmiddels loop en werk ik al een half jaar tussen de Oekraïners… Iedere dag gebeurt er wel iets wat me laat glimlachen, tot wanhoop of tot schaterlachen brengt. Van ontroerende gebeurtenissen bij gastgezinnen of bij de registratie in de sporthal, tot tenenkrommende situaties bij andere gezinnen of gemeentelijke locaties. Ik kom net terug uit Lviv waar we Oekraïners hebben begeleid die naar huis terug zijn gekeerd. Er is in deze prachtige stad nauwelijks iets te merken van de oorlog. Het is wonderlijk en wrang om hier de mooie winkels en de overvolle terrasjes te zien, en om de Oekraïense dames en heren te zien flaneren alsof er geen oorlog is in hun land. Alleen al hieraan kan ik merken hoe groot de scheuring is in dit immens verdeelde land, hoe groot het verschil is tussen arm en rijk en hoe anders de mentaliteit van West- en Oost-Oekraïners is.
Bij de gastgezinnen uit ons eigen bestand gaat alles redelijk tot goed. Enkele Oekraïners zijn de koffers aan het pakken om terug te gaan naar West-Oekraïne, maar de meesten hebben werk gevonden en gaan voor een betere toekomst in Nederland. Anja werkt nu in de horeca, Igor en Andrej werken in de bouw, Natasja helpt mee in de huishouding, Tatjana gaat bij ons Oekraïense en Russische taalles geven en zo zijn er nog vele voorbeelden.
Ook zijn er hartverwarmende vriendschappen ontstaan tussen Nederlanders en Oekraïners. Het meest raken mij de oudere mensen zonder kinderen. Zij kunnen geen toekomst in het Westen opbouwen. Veelal zijn ze slecht ter been. Ze zijn ontheemd. Ze komen meestal uit arme dorpjes maar ze hadden daar tenminste hun vertrouwde huisje met een moestuintje of wat kippen. Onze Westerse wereld is volkomen onbegrijpelijk voor hen.
Andere gastgezinnen hebben minder goede ervaringen en komen al na twee of drie maanden naar onze gemeentelijke opvanglocatie om te vragen of de Oekraïners daarnaartoe kunnen worden overgeplaatst. De spanningen kunnen hoog oplopen en veel goedbedoelende Nederlanders hebben zich verkeken op wat erbij komt kijken om andere mensen voor onbepaalde tijd in huis te hebben. Weer andere Nederlanders hebben pech omdat een Oekraïens persoon of gezin onhandelbaar is. Vandaag kwam de zoveelste Oekraïnse bij ons binnenlopen die vraagt of ze naar een van de cruiseboten (een gemeentelijke opvang aan de Rijnkade in Arnhem) kan worden overgeplaatst. Het echtpaar waar ze is ondergebracht zou ‘niet genoeg voor haar doen om haar aan werk te helpen, bij de gemeentelijke opvang zou dat veel sneller gaan.’ In maart heeft ze voor een gastgezin gekozen omdat ze niet in sporthal of op een boot wil slapen maar bij nader inzien heeft ze daar spijt van.
Op de twee cruiseboten aan de Rijnkade zijn 300 Oekraïners ondergebracht. Ik sta versteld van de topservice die ons land aan hen geeft. Natuurlijk is dit geweldig maar schaam me ook als ik over Ter Apel lees. De scheepshutten zijn echt mooi en worden toebedeeld aan bijvoorbeeld een echtpaar, twee vriendinnen, of een moeder met kinderen. Iedere dag worden er drie maaltijden verzorgd en kunnen de Oekraïners Nederlandse taallessen volgen. Het maandgeld is 550 euro per persoon. Bij problemen staan (tand)artsen, gemeenteambtenaren en tolken klaar. Meestal snel, maar soms wordt een beetje geduld gevaagd. Hilarisch is de 28-jarige Igor die op een tandarts moet wachten terwijl hij een snel opkomende pijn in de kaak heeft. De twee beschikbare tandartsen zijn uitgerekend op dat uur beide bezet. Na een half uur vraagt Igor: ‘Kunt u dan niet 50 euro onder de tafel geven zodat ze nu meteen komen?’
’s Avonds zie ik de Oekraïners op het grote dakterras van de boten zitten waar ze de ondergaande zon in de Rijn zien zakken. Gelukkig hebben ze een mooie zomer om hier iedere avond van te genieten. Als het niet zo tragisch was, zou je dit een luxe cruiseboot kunnen noemen waar mensen vakantie hebben. Overigens zie ik voor de boten een flink aantal BMW’s en Mercedessen staan met het Oekraïens nummerbord. Ik vraag aan enkele mannen hoe zij hiernaartoe hebben kunnen komen en niet hoeven vechten in het leger. Igor antwoordt dat hij een Poolse douanier 12.000 euro heeft gegeven. Volodomir heeft zelfs 14.000 euro moeten afstaan. Het schrijnende verschil tussen arm en rijk.
Twee Svetlana’s uit Kiev
26 augustus 2022
Svetlana leerde ik kennen via mijn vluchtelingenwerk voor Oekraïners. Er was meteen een klik tussen ons. Ze heeft prachtig, beginnend grijs haar, dat los tot op haar schouders valt, aardige, ietwat melancholische blauwe ogen en een mooi natuurlijk gezicht. Ze is 49 jaar, gescheiden en ze heeft geen kinderen. Ze kwam afgelopen maart vanuit Kiev naar Nederland. Haar 76-jarige vader wilde niet mee. Haar zus is met een Turkse man getrouwd, heeft met hem een gezin en vroeg of vader dan naar Turkije wilde komen, maar vader was niet uit zijn flatje te krijgen. Svetlana belt iedere dag met hem. Svetlana is het type vrouw dat zich overal op de wereld kan redden. Zelf zegt ze hierover heel eerlijk dat de oorlog met Rusland haar ook kansen gaf om Oekraïne te verlaten en de wereld in te trekken. Waarschijnlijk is ze door deze vrijheidsgeest ook zo afkerig van machthebbers, of dat nou in haar eigen land is onder het bestuur van corrupte oligarchen of directeuren, of omdat ze griezelt van Poetin en de autoritaire machthebbers in het Kremlin die Oekraïne hebben aangevallen. Natuurlijk speelt haar situatie ook mee. Het is waarschijnlijk makkelijker om je land te verlaten als je geen kinderen hebt om voor te zorgen. Haar vader respecteerde haar wens om weg te gaan. En zo grijpt Svetlana de mogelijkheid aan om het leven, het ‘lot’ in eigen hand te nemen (te veranderen). Gelukkig heeft ze geen vreselijke angst gehad of bombardementen meegemaakt en is ook bij haar vader in de flat alles rustig gebleven. Svetlana gaat twee maal per week naar Nederlandse les en werkt sinds een maand in een café-restaurant in Arnhem. In Oekraïne heeft ze fysiotherapie gestudeerd maar haar eigen praktijk werd al jaren geleden door maffiose types bestookt. Het is nu al een van de meest terugkomende onderwerp in onze gesprekken: hoe een eigen praktijk in Nederland te beginnen?
In dezelfde groep zit haar naamgenoot Svetlana, 39 jaar, ook geboren in Kiev. Haar ouders zijn 20 jaar geleden verhuisd naar Oost-Oekraïne omdat de meeste familieleden oorspronkelijk uit Rusland komen. Svetlana’s Russische roots zijn nooit een onderwerp van gesprek geweest voor haar Oekraïense man Volodomir. Ze spreken allebei Russisch en ze zijn gelukkig getrouwd. Toen de oorlog begon kwam Svetlana in de problemen omdat haar man niet wilde dat zij naar haar ouders in Oost-Oekraïne of Rusland zou gaan met de kinderen. Zijn haat naar zijn schoonfamilie is overduidelijk. Maar Svetlana was bang voor bombardementen in Kiev en wilde haar ouders in Donetsk helpen met hun vlucht/verhuizing naar Rusland, waar alles voor hen veiliger is. Dus waarom niet met de kinderen tijdelijk naar mijn Russisch-Oekraïense familieleden gaan, dacht zij. Haar man stond het niet toe en bracht zijn gezin ging met de auto naar Nederland, waar ze bij de opvang in Gelderland terechtkwamen. Volodomir reed met de auto terug naar Oekraïne, niet om in het leger te vechten maar om zijn winkeltje te blijven runnen. Hij komt zo eens in de maand naar Arnhem om zijn gezin te zien. Svetlana en de twee kinderen zijn nu al vier maanden in Nederland. Ze kunnen naar Kiev terugkeren, zoals vele anderen, maar Volodomir wil het niet. Met de kinderen gaat het goed en ze spreken al een aardig woordje Nederlands. Svetlana heeft het heel moeilijk en ik zie haar wegkwijnen. Ze wil weten hoe het met haar ouders is en ze mist haar Russische familieleden. Daarbij wordt ze geconfronteerd met haar landgenoten die niet zoals zij ‘in het midden staan’ en hun haat jegens de Russen uiten. Het huwelijk zie ik nu onder druk staan.
Twee Svetlana’s uit dezelfde stad, opgegroeid in dezelfde wijk en die niet meer met elkaar praten.
De vergeten tragedie van Odessa
28 mei 2022
In mei 2014 vond er in Odessa, de stad die door Catharina de Grote is gesticht en waar veel Russen en Oekraïners al eeuwenlang samenleven, een drama plaats dat onze Westerse media nauwelijks heeft gehaald. De Russen die er wonen en de Oekraïners die op Rusland zijn georiënteerd, werden voor het Vakbondsgebouw bijeen gedreven. Op de foto’s zie je ultrarechtse Oekraïners die Russische Oekraïners schoppen of vernederen. Die vluchten vervolgens het gebouw in, waarop de Oekraïense nationalisten het gebouw in brand steken. 48 mensen verbranden levend, anderen springen uit het raam en weer anderen komen getraumatiseerd uit de strijd.
De tragedie in Odessa is een van de honderden voorbeelden die in de Westerse media nauwelijks aandacht heeft gekregen. Het is een van de oorzaken waarom wij Westerlingen de context van de oorlog in Oekraïne maar moeilijk kunnen begrijpen. De tragedie speelde zich af vlak na de Maidan-revolutie in februari 2014 toen zich daar voor Westerse begrippen een ‘vrijheidsrevolutie’ afspeelde maar in werkelijkheid door Amerika staatsgreep lijkt te zijn uitgevoerd. Mensen als John McCain, George Soros, de CIA en Joe Biden waren aanwezig. In een uitgelekt telefoongesprek horen we de Amerikaanse Victoria Nuland de ambassadeur vertellen wie de pro-Amerikaanse president in Oekraïne moet worden. Uiteraard mogen Oekraïners hun eigen koers bepalen, maar wat wisten de jonge, over het algemeen machteloze jongeren toen over geopolitiek? Voor hen gold vooral dat ze af wilden van de corrupte bestuurders en presidenten. Ze wilden zich richten op het trendy Westen. Dat de nieuwe pro-Amerikaanse president Porosjenko even corrupt was als zijn voorgangers was toen nauwelijks een gespreksonderwerp.
Een maand daarna, in maart 2014, gaf de grotendeels Russische bevolking op de Krim middels een referendum te kennen dat zij niet bij Kiev wilde horen vanwege het pro-Amerikaanse beleid. Daarop volgde in mei 2014 onrust onder de Russischtalige bevolking in Oost-Oekraïne die ook niet met Kiev mee wilde gaan, omdat zij begonnen te ervaren dat ze soms als tweederangs burgers werden behandeld. Er volgden pesterijen om Oekraïners de baantjes van de Russen te laten innemen en om de Russische taal te degraderen, hetgeen een traditionele, 1000-jarige broederband verstoorde. Porosjenko beloofde het land te verenigen maar meteen na zijn aantreden sprak hij de woorden:
Wij zullen banen hebben, zij [= de Oost-Oekraïners] niet. Wij zullen pensioenen hebben, zij niet. Onze kinderen gaan naar scholen en dagverblijven, hun kinderen zitten in kelders. Zij zijn niet in staat iets te doen en dat is hoe wij deze oorlog gaan winnen.
Frankrijk, Duitsland en Rusland zagen dat de situatie uit de hand liep en kwamen samen met de regering in Kiev tot het Minsk-verdrag, waarbij Kiev een zekere autonomie beloofde aan Oost-Oekraïners. Daar hield de Porosjenko-regering zich echter niet aan, integendeel, het leger, met hierin ultrarechtse militairen, zou de Oost-Oekraïners wel in het gareel krijgen. De clusterbommen die geplaatst werden (in opdracht van hun eigen regering!) kostten aan veel Russisch-georiënteerde Oekraïners het leven. Zo ook de bombardementen op flatgebouwen in Donetsk en Loegansk of de vernielingen in kleine dorpjes in Oost-Oekraïne. Grote vluchtelingenstromen naar Rusland waren het gevolg. Rusland zag vanaf 2014 Oost-Oekraïense vluchtelingen aan zijn grens. Acht jaar lang hoorden we hier in het Westen nauwelijks of niets hierover.
Het Oekraïne-drama 2
29 april 2022
Al jaren geven we cursussen in de Academie over alles wat met Rusland en Oost-Europa te maken heeft. Daarbij mag ik graag in de avonden bij verschillende bibliotheken culturele lezingen geven maar vanaf januari was de vraag meer geopolitiek gericht. Verschillende clubs wilden achtergronden over Oekraïne en Rusland en vanaf 24 februari (aanval op Oekraïne) kwam ik op glad ijs terecht. De gemoederen liepen soms hoog op en ik heb nog nooit zo op eieren hoeven lopen. Bij een lezing in het noorden van het land was zelfs de politie gevraagd aanwezig te zijn, bij weer een andere lezing durfde de bibliotheek het niet aan omdat er zoveel verhitte reacties/telefonades waren dat het spreken me verboden werd en bij weer een andere organisatie stonden ca. 40 Nederlanders met Oekraïense geel-blauwe vlaggen om voor de entree van het gebouw.
Tijdens de lezingen riepen veel Nederlanders woedend over de schande van de Russische staatspropaganda. Weer anderen waren kwaad dat de Russen zich zo lieten hersenspoelen dat ze niet anders meer konden denken … ‘Eughh,’ probeer ik voorzichtig: ‘en worden wij niet gehersenspoeld dan?’ Hebben wij ooit bij een talkshow of Nieuwsuur een Rus of een deskundige aan het woord gehad die Ruslands standpunten vertegenwoordigt? Of hebben onze politici zich ooit verdiept in de grieven van de Russen, waarom alles zo uit de hand gelopen is? Een heel oud spreekwoord; waar er twee vechten hebben er twee schuld, komt niet eens meer in ons op, zo overtuigd zijn wij van ons gelijk.
Na twintig jaar Westerse berichtgeving is tijdens zo’n lezing een ander standpunt niet even in anderhalf uur uit te leggen. Geopolitiek is al jaren in onze media geen trendy onderwerp en Rusland is al helemaal een onderwerp waar zelden de andere kant van het verhaal wordt belicht. Op historische kennis is bezuinigd of het was niet interessant meer en dit kennisgebrek breekt ons nu op.
Een andere opvallende opmerking die stevige emoties oproept : Oekraïne mag toch zelf bepalen of het bij de EU/NAVO willen horen?! Ja, Hans van Baalen wilde dat in 2014 ook en Ursula von der Leyen idem maar ook hier mist de historische achtergrond dat Oekraïne (behalve het westelijk deel) al 1000 jaar deel uitmaakt van het orthodoxe Slavische Rijk en dat hier vele Oekraïners al eeuwen met Russen samen wonen. Oekraïne is niet zoals Polen, Tsjechië en Hongarije die al eeuwen onderdeel zijn van het oude Europa. En wat betreft het uitbreiden van de NAVO, het is de achtertuin (invloedssfeer) van Rusland en dat land vraagt al vanaf 2008 om een neutraal Oekraïne. Denk nog even aan de Cuba-crisis toen Amerika niet tolereerde dat er Sovjet geschut in zijn achtertuin werd geplaatst. Nu enkele politici en staatshoofden zich de afgelopen weken meer hebben verdiept in Ruslands grieven, durven enkelen voorzichtig zich uit te spreken om akkoord te gaan met de Oekraïense neutraliteit. Als zij zich eerder in de spanningen tussen Rusland en het Westen hadden verdiept of als zij in januari of februari hun stem hadden laten horen, zou dan veel leed en duizenden Oekraïners en Russen bespaard zijn gebleven?
Het Oekraïne-drama
30 maart 2022
Voor het pand van de Rusland & Oost-Europa Academie liggen boten waar vluchtelingen uit Oekraïne zijn neergestreken. Dagelijks mag ik een praatje met ze maken als ze over de Rijnkade lopen of ben ik getuige zijn van een volleybal- of voetbalspel dat voor hen georganiseerd wordt. Het zijn Oekraïners van verschillend pluimage; moeders met kinderen, oudere echtparen uit de steden of van het platteland, jongere vrouwen, arme en rijke mensen, van wie de laatste groep al binnen enkele dagen hun eigen weg ging of een hotel ging boeken. Al vanaf de eerste week dat ze in Arnhem aankwamen konden we tolkwerk voor hen doen en komen enkelen van hen gemoedelijk de Academie binnenlopen, nu ze enigszins geacclimatiseerd zijn. Ook hebben enkele mensen uit ons adressenbestand zich gemeld om Oekraïense vluchtelingen op te nemen in hun huis of geholpen een ander onderkomen voor hen te vinden. Dank familie Boertjes en dank de heer en mevrouw Swart!
Enkele Oekraïners hebben familie in Rusland en het ongeloof bij hen blijft groot dat Rusland zo meedogenloos is binnengevallen. Zoals altijd in oorlogen, worden de gewone burgers de dupe van het grote machtsspel en het is dramatisch wat deze mensen is overkomen.
Dit roept de vraag op of dit drama voorkomen had kunnen worden! Al vanaf 2008 vraagt Rusland om de NAVO niet te gaan uitbreiden naar Oekraïne, de traditionele Slavische buur waar Oekraïners al eeuwenlang met Russen verbonden zijn en samenleven. Wat was er zo erg geweest aan een neutrale status voor Oekraïne? Oostenrijk en Finland zijn na de Tweede Wereldoorlog ook neutraal geweest. Wat had Oekraïne kunnen profiteren van de gunstige ligging tussen Europa en Rusland – China (en het One Road One Belt-Project). Waarom wilden het Westen en de NAVO per se Oekraïne binnen hun invloedsfeer krijgen? Waarom zijn de veiligheidswensen van Rusland niet serieus genomen? Zelfs een laatste waarschuwing van Poetin afgelopen december dat Oekraïne neutraal moest blijven en geen NAVO-lid zou moeten worden werd niet beantwoord.
De Russische beer is gemeen gaan bijten.
Waar blijven onze waarom-vragen?
21 februari 2022
De Russische angst voor omsingeling door de NAVO is in de afgelopen jaren systematisch door het Westen en de NAVO niet begrepen of weggehoond. In deze gespannen tijd dat er een oorlog op ons continent dreigt tussen Rusland en Oekraïne is het juist belangrijk dat we proberen te begrijpen waarom Rusland zo handelt zoals het doet. Waar zitten de grieven van de Russen en waar blijven onze Westerse ‘waarom-vragen’? In bijna ieder debat hierover ontbreken de achtergronden van het huidige Russische optreden.
Dertig jaar geleden kreeg Gorbatsjov tijdens zijn laatste maanden als secretaris-generaal van de USSR de belofte van de NAVO dat de NAVO geen centimeter verder oostwaarts zou uitbreiden. De Koude Oorlog was voorbij en het Warschaupact (de tegenhanger van de NAVO) werd opgeheven. Weliswaar was de Sovjetunie de verliezer van die Koude Oorlog maar er heerste in Rusland wonderwel een pro-Europa sfeer en het vertrouwen dat het Westen en Rusland in de toekomst samen in vrede zouden leven.
Wel was Rusland een zo goed als failliet land, waar alle hervormingen op economisch, politiek of sociaal gebied veel dramatischer waren dan menigeen zich in het Westen zou kunnen voorstellen. De shocktherapie die aan Rusland door Westerlingen werd geadviseerd was misschien van sommige adviseurs goed bedoeld, maar veel andere Westerlingen meenden de wijsheid in pacht te hebben en de Russen te moeten vertellen hoe je democratie en markteconomie moet implanteren in de Slavische mens. Het waren immers de Westerse ‘roaring nineties’ en het kapitalistische stelsel had gezegevierd.
Ondanks deze shockdoctrine in Rusland met heel veel armoede, ontberingen, maffiosi en een ontwrichte samenleving, was er, soms bij het naïeve af, in Rusland dat heilige geloof dat het Westen Rusland op de beste manier zou adviseren. Daarom was de schok in Rusland voelbaar toen de NAVO in 1999 haar eerste uitbreiding bekend maakte met Polen, Tsjechië en Hongarije. Voor de Russen gold: maar het Westen had toch beloofd om de NAVO niet verder oostwaarts uit te breiden?
Toen vervolgens de NAVO en de regering van George Bush jr. de tweede uitbreidingsgolf in 2004 doorvoerde (met Bulgarije, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Estland, Letland en Litouwen), bleven de Russische reacties vol ongeloof niet uit; het kon toch niet zo zijn dat Europa zich zo liet leiden door de grote stem van Amerika binnen de NAVO? De frustratie groeide en het patriottisme nam toe. Intussen was Poetin aan de macht gekomen. Hij wist Rusland weer enigszins op de rails te krijgen na de wildwestperiode van de jaren negentig. Ook Poetin, of we dat in het Westen willen weten (horen) of niet, was in zijn beginjaren zeer pro-Westers ingesteld, zelfs toen hij moest slikken dat de NAVO uitbreidde. Poetin bood nog aan dat Rusland ook lid van de NAVO zou kunnen worden … Dat zinde de Amerikanen niet.
Daarnaast trok de Bush-regering zich terug uit het Anti-Ballistic Missile-verdrag (het verdrag dat 30 jaar de vrede had bewaard door de beperking van nucleaire wapen in de VS en Rusland) en begon de VS met de bouw van anti-raketschildsystemen in Polen en Roemenië. Volgens de NAVO bedoeld om Iraanse en Noord-Koreaanse raketten neer te halen maar volgens de Russen een raketschild dat tegen hen was gericht. Het nog steeds pro-Westerse Rusland kreeg het gevoel dat er een nieuwe Koude oorlog tegen hen op til was. Rusland begon zich omsingeld (en bedrogen) te voelen door de NAVO.
In 2008 wilden de VS en de NAVO een derde uitbreidingsgolf doorvoeren met Oekraïne en Georgië… Op de NAVO-top in Boekarest protesteerde Rusland heftig. Voor Rusland is dit hun achtertuin waar miljoenen Russen wonen die al eeuwenlang met Oekraïners verbonden zijn. Oekraïne mag dan sinds 1991 politiek een onafhankelijk land zijn, historisch, cultureel en sociaal-maatschappelijk is het voor Rusland een onverbrekelijk deel van hun Slavische wereld. (Je zou het kunnen vergelijken met een situatie waarin Rusland militaire invloed in Canada zou hebben).
Oekraïne, dat net als Rusland een wildwestmaatschappij had na de ineenstorting van de Sovjetunie, is nu onafhankelijk. Maar in tegenstelling tot Rusland, dat weer enigszins stabiel is geworden, is Oekraine, met zijn machtige oligarchen nauwelijks in staat gebleken structuur aan te brengen. Helaas is het Oekraïnse volk hier de dupe van geworden. En ook wij Europeanen en Amerikanen hebben boter op ons hoofd. De afgelopen jaren waren er vele bezoekjes van Hillary Clinton aan Kiev, hield John McCain zijn speech op het Maidanplein en reisde Joe Biden, die toen nog vice-president onder Obama was, aan en af naar Oekraïne om lucratieve contracten af te sluiten. Verbaasd vroeg ik mij tien jaar geleden nog af wat al die Amerikanen zover van huis deden. Met eigen ogen zag ik de vele USAID-projecten in Lviv en Kiev waar flyers werden uitgedeeld over democratielessen of hoe je gratis oranje T-shirts kon krijgen. Diverse Amerikaanse marketingbureaus trainden jarenlang Oekraïners en beloofden hen de vrije en Westerse wereld. Uiteraard konden onze Europese politici op het Maidan in 2014 niet ontbreken. En in Oekraïne werd een pro-Westerse regering geïnstalleerd.
Poetin wordt beschuldigd van de destabilisatie van Europa, maar hoe de NAVO en Westerlingen hebben meegeholpen aan het destabiliseren van Oekraïne wordt bij ons minder benadrukt. We hebben de recente geschiedenis over Rusland en Oekraïne vooral vanuit Westers standpunt belicht. President Biden voert de oorlogsdreiging de laatste weken op en herhaalt telkens dat Rusland Oekraïne gaat aanvallen. Europese media en politiek papagaaien dit vervolgens na. Zo worden we steeds meer in een neerwaartse spiraal meegezogen die tot nog meer spanning leidt. Een oorlog tussen Rusland en Oekraïne zal Europa meesleuren en de Verenigde Staten zullen daar nauwelijks last van hebben.
Waarom hebben we Oekraïne geen neutraliteit geadviseerd? Het land had (en heeft) prachtige kansen als brugfunctie tussen Europa en de Nieuwe Zijderoute naar China, Kazachstan en Rusland. Het conflict in Oekraïne zou vandaag niet zo uit de hand gelopen zijn als prominente Amerikanen en NAVO-kopstukken – en verscheidene Europeanen – zich niet zo massaal in Oekraïne hadden gemengd.
Het is belangrijk dat de NAVO kenbaar maakt dat Oekraïne geen lid van de NAVO gaat worden.
Gorbatsjov en het einde van de Sovjet-Unie
25 december 2021
Op 25 december 2021 was het dertig jaar geleden dat de Sovjet-Unie ophield te bestaan en Michail Gorbatsjov van zijn troon viel. In het Westen zien we hem als held, omdat hij een einde maakte aan de Koude Oorlog. Woorden als perestrojka (staatkundige en economische hervormingen) en glasnost (openheid) waar hij prat op ging, kennen de meeste mensen van boven de dertig jaar wel. Voor de jongere generatie is hij echter veelal onbekend. Andere kopstukken uit deze belangrijke tijd zijn overleden, zoals George Bush sr., Helmut Kohl, [Duits minister van buitenlandse zaken, red.] Hans-Dietrich Genscher, [zijn Russische ambtsgenoot, red.] Edoeard Sjevardnadze en onze Nederlander Ruud Lubbers. De 90-jarige Gorbatsjov is de enige die nog leeft en is geestelijk in een goede conditie.
Gorbatsjov zelf is helemaal niet zo positief over datzelfde Westen. Als de Westerse politiek en media daar wat meer over hadden bericht, had dit tot meer begrip kunnen leiden waarom Rusland vandaag de dag op een bepaalde manier handelt. Juist deze held van het Westen zou toch meer interviews en aandacht kunnen krijgen? Het zou tot zoveel meer verduidelijking kunnen leiden in een tijd dat de spanningen met Rusland hoog zijn opgelopen.
Tot op de dag van vandaag blijft Gorbatsjov zich bedrogen voelen over hoe de garanties om niet uit te breiden zijn geschonden die hij in 1990 van de NAVO kreeg. Die staat nu immers aan de Russische grens. Gorbatsjov heeft het ook over het Westerse politieke en economische handelen in de jaren 90 in Rusland – het zou allemaal niet zo netjes zijn gegaan. Hij spreekt harde taal dat Europa hem dertig jaar geleden had beloofd dat er meerdere ‘kamers’ waren in het ‘Europese huis’. Het Westen heeft hier echter weinig van waargemaakt: alles leek te gebeuren met een Westers superioriteitsgevoel. ‘Serieus luisteren en meedenken met de belangen van Rusland was er niet bij, ook al deed men voorkomen dat dit wel zo was.’
Vooral zet de gepensioneerde Gorbatsjov zich in om de gevaarlijke wapenwedloop af te wenden. Daarbij laat hij van zich horen als er weer een NAVO-conferentie is. De afgelopen jaren reageerde hij meerdere malen zeer geërgerd bij nieuwe uitbreidingsgolven: In 1999 werden Hongarije, Polen en Tsjechië lid van de NAVO. Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Roemenië, Slovenië en Slowakije volgden in 2004. Vijf jaar later sloten ook Albanië en Kroatië zich aan, gevolgd door Montenegro en Noord-Macedonië. Uitbreiding met Georgië en Oekraïne werd niet doorgevoerd vanwege protest van Rusland.
In november sprak secretaris-generaal Jens Stoltenberg bij een NAVO-bijeenkomst in Warschau: ‘De beste verdediging van het NAVO-bondgenootschap is Rusland permanent dreigen met een nucleaire oorlog, door ervoor te zorgen dat elk lokaal conflict waarbij Rusland is betrokken in Oost-Europa onmiddellijk om te zetten in een alomvattend conflict tussen Rusland en de NAVO.’ In 2016 zei Gorbatsjov reeds over deze organisatie: “Alle retoriek … schreeuwt alleen maar van een verlangen om Rusland bijna de oorlog te verklaren. Ze praten alleen over verdediging, maar eigenlijk bereiden ze zich voor op offensieve operaties.” Op 24 december 2021 vertelde hij bovendien tegen het Russisch persbureau RIA Novosti op de vooravond van zijn aftreden precies dertig jaar geleden: ‘De VS werden arrogant na de val van de Sovjet-Unie. Na de Koude Oorlog bouwden de VS met de NAVO een nieuw rijk op.’
Als Nederlandse vrouw, die weliswaar al meer dan 35 jaar met Rusland en Oost-Europa verbonden is, blijf ik Gorbatsjov waarderen omdat hij een einde maakte aan de Koude Oorlog. Toch ben ik mij ervan bewust dat dit een typisch Westerse zienswijze is. Mijn Russische vrienden en kennissen kijken mij soms verbaasd aan en sommigen bekogelen mij zelfs met geïrriteerde reacties in de trant van: ‘Jij zou toch beter moeten weten en begrijpen dat hij bij ons helemaal niet populair is! Hij heeft ons land slecht bestuurd en uiteen laten vallen.’
Het gaat mij erom waarom onze Westerse visie zo anders is dan de Russische. In mijn ogen gaat het al mis met de Westerse politiek en berichtgeving. We zouden onszelf kunnen afvragen: Waarom is Gorbatsjov in het Westen heel populair en in zijn eigen Rusland niet? Wat hebben westerlingen gemist in de berichtgeving of beleving? En dan nu dertig jaar later: waarom is Poetin in het Westen zeer onpopulair en wordt hij in Rusland door het grootste deel van de bevolking op handen gedragen?
Deze vragen geven aan hoe weinig wij westerlingen van Russen weten, en hoe gemakkelijk het is om bepaalde Russische gebeurtenissen vandaag de dag vanuit een westerse visie te belichten zonder voldoende achtergrondkennis. En ook hoe gemakkelijk het is – nu de spanningen tussen Rusland en het Westen weer hoog oplopen – Rusland niet voldoende te begrijpen. Of extremer: te demoniseren. Doordat de meeste westerlingen niet voldoende van Rusland weten, is het nog gemakkelijker om alle anti-Rusland-berichten voor waarheid aan te nemen. Maar het moet toch niet zo moeilijk zijn op zoek te gaan naar antwoorden op de waarom-vragen? Of om in ieder geval te proberen te begrijpen waarom een groot deel van de Russen vandaag de dag wel redelijk tevreden is.
Deze blog is eerder verschenen als artikel in De Andere Krant (januari 2022). Met dank aan Madeleine Klinkhamer en Edwin Giltay voor hun redactiewerk.
Russiagate ontmaskerd
december 2021
Onlangs is bekend geworden dat het Russiagate-verhaal één grote leugen is. Meer dan 3 jaar lang kregen we in het Westen anti-Rusland berichten voorgeschoteld over de inmenging van Rusland in de Amerikaanse verkiezingen in 2016.
Het begon allemaal met de voorverkiezingen tussen de presidentskandidaten Hillary Clinton en Donald Trump. Tot verbijstering van veel westerlingen won Donald Trump.
Meteen waren er aannames dat Trump zou hebben samengezworen met Poetin, oftewel Trump als Poetins ‘puppet’. Het Kremlin zou Trump aan de overwinning geholpen hebben door de e-mails van Clinton te lekken. Daarbij zouden de Russen hem chanteren omdat ze filmopnames hadden van een plasseksscène in Trumps hotelkamer in Moskou. Het Westerse publiek werd jarenlang bekogeld met deze informatie waar trollenfabrieken, Russische hackers, Poetins agressieve politiek, Poetins steun aan rechtse partijen, Russische cybercriminaliteit en ander kwaadaardig gedrag aan gelinkt werd: de zogenoemde ‘Russiagate’. De Russisch-Westerse verhoudingen verslechterden in snel tempo.
In november 2021 is duidelijk geworden dat veel berichtgeving bewust op poten is gezet door het campagneteam van Hillary Clinton. In het Steele-dossier, genoemd naar de Britse spion Christopher Steele, werden feiten over een vermeende samenzwering tussen Rusland en Trump ongegrond verklaard. Voorname correspondenten als Luke Harding van de The Guardian verkochten honderdduizenden boeken over de samenzwering van Trump en Poetin en de invloed van de Russische geheime dienst zonder welke de inmenging in de Amerikaanse verkiezingen niet mogelijk was geweest. Christopher Steele en vele anderen werden betaald door de Democratische Partij van Clinton die ook nog onder het dossier het krabbeltje ‘Thank you’ heeft neergezet.
Wat even schokkend is, is dat de Amerikaanse geheime dienst van deze grove leugen wist. Het hoofd van de FBI, James Comey, heeft afgelopen jaar erkend dat hij het dossier in 2016 niet als verifieerbaar kon laten doorgaan maar dat hij dit toch gedaan heeft. Bij zijn ondervraging zei hij 245 maal ‘can’t remember’, ‘can’t recall’ of ‘doesn’t know’. Ook het hoofd van de NSA (National Intelligence Agency), James Clapper, heeft van het nepdossier geweten. Hij ondernam geen actie om het dossier als onbetrouwbaar tegen te houden. Wel heeft de directeur van de CIA, John Brennon, president Obama en toenmalig vice-president Joe Biden in juni 2016 ervan op de hoogte gesteld, maar deze laatste twee hebben het ‘ook gelaten voor wat het was’. Hoe graag zouden Obama en Biden hebben gewild dat Rusland weer de ‘bad guy’ was. Adam Schiff, de voorzitter van de Inlichtingencommissie bij het Impeachment-onderzoek maakte van het leugendossier een ‘waarheid’ dat de Russen de verkiezingen hadden beïnvloed en dat de e-mails door hen waren gehackt.
Meer dan drie jaar lang zijn we bekogeld met een Russiagate die we als ‘waarheid’ gepresenteerd hebben gekregen, ook al zeiden enkele CIA gepensioneerde ‘wistleblowers’ dat het Steele-dossier niet deugde.
Nu de leugen aan het licht gekomen is, wordt dat in ons nieuws niet vermeld. Niets daarover, terwijl het net als het Watergate-schandaal nu al bij de grootste politieke schandalen van de Amerikaanse geschiedenis behoort. Ik weet dat Russiagate op de eerste plaats diende om Clinton gekozen te krijgen, maar de kolossale schade om bij het grote Westerse publiek Rusland hiervan de schuld te geven heeft zijn doel niet gemist. De Westerse berichtgeving zou zich dat moeten aantrekken.
Arrogante Westen moet betere relatie met Rusland nastreven
november 2021
Nu twintig jaar Afghanistanbeleid het Westen dwingt om zich af te vragen waarom het fout ging met veel interventies, hebben we anno 2021 nog een kans om de relatie met onze grote oosterbuur Rusland te verbeteren.
Het Westen is na het vertrek van de Amerikanen en de NAVO uit Afghanistan wakker geschud. Het heeft twintig jaar geloofd dat zijn liberale waarden en westerse vrijheden het beste zijn voor alle landen, inclusief de moslimwereld. Plotseling werd echter duidelijk dat niet ieder land daarmee wil instemmen.
Zouden we ook uit onze bubbel getrokken kunnen worden als het gaat om de twintig jaren van moeizame relaties met Rusland, voordat die nog verder verslechteren? Wat heeft het christelijke Rusland dan met de islamitische wereld te maken? Veel. We voeren ten opzichte van beide een soortgelijke politiek. Ook Rusland proberen we democratie en liberale vrijheden op te leggen, terwijl we veel te weinig weten van de achtergronden in Rusland, net zoals we weinig weten van de achtergronden in Afghanistan.
President George W. Bush, vicepresident Dick Cheney en minister van Defensie Donald Rumsfeld stonden in Amerika aan het roer tijdens de interventies in Afghanistan, Irak en Libië. Zij hoorden ook bij de initiatiefnemers die de NAVO in Oost-Europese richting wilden uitbreiden, ondanks de aan president Gorbatsjov gedane belofte dat dit niet zou gebeuren. Inmiddels staat de NAVO aan de Russische grens. Het driemanschap Bush, Cheney en Rumsfeld is dus voor een groot deel verantwoordelijk voor het beleid tegen Rusland, het grote buurland van de EU waar we vandaag de dag zo’n slechte verhouding mee hebben. Als we nu door de val van Kabul wakker zijn geschud door de gevolgen van twintig jaar Amerikaans-westers beleid, is nu hét moment om ons af te vragen: Is onze anti-Ruslandpolitiek ook op Amerikaanse leest geschoeid?
Het Westen blaakte begin deze eeuw van zelfvertrouwen. Bush, Cheney en Rumsfeld handelden volgens de Wolfowitzdoctrine. Wolfowitz is een neoconservatieve politicus die veel invloed had ten tijde van de regering-Bush. Ook was hij het hoofd van het IMF. De Wolfowitzdoctrine gaat ervan uit dat de VS na de val van de Sovjet-Unie de enige overgebleven supermacht in de wereld zijn en moeten blijven, en bepleit vergroting van de Amerikaanse invloed in de voormalige Sovjetrepublieken. Waarom hebben we in het Westen niet wat meer informatie gekregen over deze doctrine, die als het ware duidelijk maakt waarom Amerika Rusland nooit zal tolereren op het wereldtoneel?
Opvallend vaak was Cheney in de periode 2000-2008 in Oost-Europa. Hij beloofde de landen daar vol overtuiging een kapitalistisch en democratisch paradijs. In Vilnius zei hij, tijdens een speech in 2007 in het presidentieel paleis, dat Litouwen de steun van het Westen zou krijgen en dat Rusland de vijand was. In Georgië en Oekraïne werden soortgelijke beloftes gedaan en werd Rusland als agressor betiteld.
Rumsfeld verkondigde dezelfde Oost-Europese landen dat de NAVO als hun grote beschermer zou optreden wanneer de „kwaadaardige” Russen zouden aanvallen. Uiteraard ging dit gepaard met miljardencontracten, die lucratief waren voor westerse militair-industriële bedrijven. Met veel overtuiging ‘predikte’ het Amerikaanse trio de westerse democratie en de kapitalistische mogelijkheden. Dit ging gepaard met een onvoorstelbare hoogmoed. Karl Rove, ook een neoconservatief en adviseur van de regering-Bush, zei bijvoorbeeld: „Wij scheppen de werkelijkheid.” Letterlijk: „We zijn nu een macht, en wanneer we handelen, creëren we onze eigen werkelijkheid, en terwijl u die realiteit aan het bestuderen bent –oordeelkundig, zo u wilt– zullen we opnieuw handelen, andere nieuwe werkelijkheden creëren, die u ook kunt onderzoeken. (…) En u, u allemaal, zult zich enkel maar verdiepen in onze daden.” Of zoals Bush het formuleerde: „Als de moslimwereld ons model niet wil accepteren, dan moet het maar gewapenderhand.” Veel andere prominente neoconservatieven en NAVO-generaals handelden met dezelfde overtuiging: Rusland moet de NAVO-uitbreiding gewoon slikken zoals wij dat willen. Naast deze ontstellende arrogantie is er de afgelopen twintig jaar alles aan gedaan om Rusland als de ”bad guy” (slechterik) af te schilderen, ook tijdens de regeringen van Obama, Trump en Biden.
Er zijn altijd twee kanten aan een verhaal, in het Westen wordt tot nu toe hoofdzakelijk één kant belicht. Nu twintig jaar Afghanistanbeleid ons dwingt om in de spiegel te kijken en ons af te vragen waarom het fout ging met veel westerse interventies, hebben we anno 2021 nog een kans om de relatie met onze grote oosterbuur te verbeteren of ten minste minder eenzijdig te onderzoeken.
NB: Deze blog is ook verschenen als artikel in het Reformatorisch Dagblad.
Estonia
augustus 2021
Een paar dagen geleden werd bekend dat er nieuw onderzoek gedaan zou worden gedaan naar de ramp van met de Estonia, de veerboot die in 1994 zonk tussen Estland en Zweden, waarbij 852 mensen om het leven kwamen. Ik weet nog dat het diepe indruk op me maakte omdat we een week daarvoor op diezelfde boot hadden gevaren met onze eerste reizen naar Rusland en Estland en vervolgens met de boot terug naar Stockholm.
De Zweedse regering met Carl Bildt als premier voerde een onderzoek uit naar de gezonken Estonia, maar het eindrapport rammelde aan alle kanten: de boegklep van het schip was niet goed gesloten. Het onderzoek werd beëindigd. Meerdere mensen vroegen om heropening van het onderzoek, maar het werd niet toegestaan. Tot het jaar 2021, zevenentwintig jaar na de ramp.
Wat herinner ik mij de jaren 90 in Oost-Europa nog goed! De waarden van de ex-Sovjetunie, nu volkomen failliet, hadden plaatsgemaakt voor vrijheid, maar ook voor armoede, chaos en criminaliteit. Er waren Oost-Europese maffiosi maar ook Westerse boeven die profiteerden van de omstandigheden. In Jeltsins Rusland was van alles het land uit te smokkelen: iconen, paspoorten, hout, olie, dames, spionage-geheimen of wat je maar bedenken kunt. De giga wapensmokkel en de militaire Sovjet technologie behoorden tot de meest lucratieve business. Tallinn, de hoofdstad van het toen net onafhankelijke Estland, was een zeer geschikte haven om goederen van Rusland naar het Westen te smokkelen.
In deze schimmige tijd zonk de Estonia. Al vanaf het begin zijn er vele geruchten van Estse havenarbeiders, Russische ingenieurs of Zweedse transporteurs geweest. De Zweedse douanechef Lennart Hendriksson deed al eerder een boekje open over het vervoer van gesmokkelde militaire en nucleaire technologie. In 2004 lekte uit dat er een geheime regeling was geweest. Owe Wiktorin (destijds de hoogste militaire commandant van Zweden) en Ulf Larsson (toen algemeen directeur van de douane) lieten zonder inspectie speciale zendingen door uit Estland.
Van veel beruchte gebeurtenissen gaven we de afgelopen kwart eeuw Rusland de schuld, van kleine boefjes tot de Kremlin-regering, en de Zweedse politicus Carl Bildt behoort bij de haviken van het anti-Rusland-kamp. Hij is de lieveling van de Westerse Atlantische elite en hield lang het onderzoek tegen met de woorden dat het niet eerbiedwaardig zou zijn voor de slachtoffers op de zeebodem: ‘Geef hun rust. De trieste wonden voor de nabestaanden zijn pijnlijk.’
Helemaal niet top!
juli 2021
Duitsland nam vorige week het initiatief binnen de Europese Unie om de dialoog aan te gaan met de Russische president Poetin. Een golf van verlichting was te voelen bij de mensen die al langer pleiten voor de noodzaak van de EU en Rusland om met elkaar in gesprek te gaan. Eindelijk dan. Merkel kreeg Macron aan haar zijde en zo namen deze twee belangrijke landen van de EU het initiatief om Poetin uit te nodigen voor een conferentietop in de zomer.
Twee weken hiervoor waren nota bene Amerika en Rusland samengekomen. Alsof de Amerikaanse regering had ingezien dat een gesprek met Rusland zeer urgent begon te worden. President Biden, die kort daarvoor Poetin nog ‘een killer’ had genoemd, nodigde hem nu uit voor een gesprek in het Zwitserse Genève. De ontmoeting tussen de twee presidenten heeft veel meer opgeleverd dan aanvankelijk werd gedacht en het belangrijkste punt van de gemeenschappelijke verklaring luidde: ‘Vandaag bevestigen we opnieuw het principe dat een kernoorlog niet kan worden gewonnen en nooit mag worden gevochten.’
Duitsland en Frankrijk wilden nu ook een top tussen de EU-leiders en president Poetin. Bij de meeste 27 EU-lidstaten vond dit instemming, conflicten moeten worden opgelost door te praten. Maar het betweterige, kleine Nederland verzette zich tegen dit plan omdat volgens premier Rutte Rusland dit kan zien als een beloning. Hij wil pas met Rusland spreken als het land op een aantal punten zijn standpunten fundamenteel verandert. Rutte kreeg de Baltische Landen en Polen achter zich. Het plan heeft het niet gehaald op de EU-top.
Drie maal raden wat mijn Russische kennissen zeiden of dachten.
Een brug te ver
mei 2021
Mijn broertje had vroeger een vriendje wiens vader zou meespelen in de film Een Brug Te Ver, een film die gaat over Operatie Market Garden, de strijd van de Amerikanen en de Engelsen tegen de nazi’s bij de Slag om Arnhem.
Mijn broertje en ik zochten als kleine kinderen eerst op het bioscoopscherm naar de stoere vader van het vriendje. Van het begrip ‘figurant’ hadden we nog nooit gehoord, maar mijn kennismaking met de Tweede Wereldoorlog en onze westerse bevrijders begon hier.
Weinig leerde ik in de Koude Oorlogsjaren over de andere bevrijders van Hitler-Duitsland… Misschien kwam wel in mijn eindexamenboek de zin voorbij ‘20 miljoen Sovjetslachtoffers in WOII’, maar de volle aandacht werd toch gelegd op de bevrijding door de Amerikanen, Engelsen en Canadezen.
Al jarenlang reis ik veel door West-Rusland en nog steeds word ik in plattelandsdorpen geconfronteerd met getraumatiseerde Russen die in hun houten huisjes vertellen hoe de nazi’s te werk gingen. Hoe steden als Minsk, Smolensk, Veliki Loeki en tig anderen met de grond gelijk werden gemaakt. Ik blijf het ongelooflijk vinden hoe er in de Sovjet-Unie door de nazi’s is huisgehouden. Waarom is die gigantische strijd aan het Oostfront waarbij, naar du blijkt, meer dan 28 miljoen Sovjetburgers omkwamen, niet meer benadrukt in het westen?
Opvallend was dat bij onderzoek in Frankrijk bleek dat in 1945 de meeste mensen goed op de hoogte waren van de offers die Rusland had gebracht tijdens WOII, terwijl in 2015 de kennis hierover veel kleiner was. Op de vraag ‘Welk land droeg het meest bij aan de nederlaag van nazi-Duitsland?’ antwoordde in 1945 nog 57 procent van de Fransen dat dit de Sovjet-Unie was. Slechts 20 procent koos voor de VS en 12 procent voor Engeland. In 2014 waren de cijfers omgedraaid. De Sovjet-Unie scoorde nog slechts 20 procent, terwijl de meeste Fransen, 58 procent, nu de Amerikanen als de belangrijkste bevrijders zagen. Deze verschuiving heeft ongetwijfeld met de Koude Oorlog en de hedendaagse spanning te maken. Maar het onvoorstelbaar grote offer dat de Sovjet-Unie in WOII bracht, lijkt haast verdwenen in ons geheugen.
Nooit had ik kunnen vermoeden dat ik vlak bij de John Frostbrug aan de Rijn (‘Een Brug Te Ver’) kwam te wonen. Vaak loop ik langs het Airbornemonument en dank ik de Westerse geallieerden oprecht wat zij voor onze bevrijding gedaan hebben. Maar evenzeer hoop ik dat we ooit onze dankbaarheid kunnen tonen voor de omgekomen Sovjetburgers, door over de andere brug bij Arnhem over de Rijn te mogen lopen. En als we over bruggen tussen volkeren mogen spreken, dan zou dit misschien een hernieuwde ontdekkingstocht (zingeving?) kunnen zijn. Het zou zeker tot meer begrip kunnen leiden.
De verwijdering tussen Rusland en Europa
april 2021
Terwijl Nederland de laatste weken in de ban is van verkiezingen en kabinetsformaties, draait de internationale wereld door. Rusland wordt in rap tempo verder in Chinese armen geworpen.
In februari troffen Josep Borell, de Europese minister van Buitenlandse Zaken, en zijn Russische ambtsgenoot Sergej Lavrov elkaar in Moskou. In plaats van een constructief gesprek om ‘diplomatieke kanalen naar Moskou open te houden’, kreeg Lavrov de zoveelste sanctielijst gepresenteerd en werden de veroordeling van Navalny en de mensenrechten in Rusland opnieuw bekritiseerd. Lavrov, een topdiplomaat die meer ‘Europeaan’ is dan vele Brusselse EU-diplomaten, had er na 20 jaar genoeg van. Vervolgens kopten de Russische media over de Westerse democratie die met twee maten meet, over de oppositieleider van Catalonië die 12 jaar gevangenisstraf heeft gekregen, over Saoedi-Arabië dat Jamal Khashoggi in stukken hakt maar verder niet op de sanctielijst komt, en over het politiegeweld in Brussel, Parijs en Minneapolis.
Amerika’s minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken trof zijn Chinese ambtsgenoot Yang in Anchorage. Blinken sprak zijn ‘diepe bezorgdheid’ uit over het optreden van China in Hongkong, de rol van China bij cyberaanvallen op de Verenigde Staten, de mensenrechtenschendingen in Xinjiang en andere zaken die volgens de VS de stabiliteit van de wereld bedreigen. De toon was gezet en Yang diende vervolgens Amerika van repliek en begon over Amerika’s agressieve buitenlandbeleid en de behandeling van minderheden in het eigen land en het opdringen van ‘een eigen versie van democratie’ terwijl de Verenigde Staten daarmee zelf juist worstelt, doelend op de bestorming van het Capitool.
Een dag eerder had de Amerikaanse president Joe Biden Poetin een ‘moordenaar’ genoemd vanwege de vermeende inmenging in de recente presidentsverkiezingen en de vergiftiging van Navalny. ‘The price will follow soon’, vervolgde Biden.
Anthony Blinken ging na zijn China-conferentie door naar de NAVO in Brussel. Secretaris-generaal Stoltenberg ontving hem met lovende woorden. De Europese NAVO-lidstaten lijken gerustgesteld te zijn dat Amerika op vertrouwde voet doorgaat, in tegenstelling tot Bidens voorganger. Europa en Amerika … ze horen tenslotte bij elkaar, ondanks de irritaties.
Europa en Rusland … ze horen ook bij elkaar, ondanks andere irritaties. Maar Rusland wordt steeds meer in de armen van China gedreven. Beide landen troffen elkaar onlangs. Zij bundelden de krachten en haalden in hun gezamenlijke top hard uit naar het Westen. Zij verzetten zich tegen de sancties en de superieure houding van het Westen.
Waar leidt dit alles toe? Een Europa dat geplet kan worden tussen het rivaliserende China en Amerika? Een Rusland dat nu niet vanzelfsprekend voor Europa kan kiezen omdat Europa het land in de richting van China duwt? Een ding is zeker: als je 10 jaar geleden aan de Russen had gevraagd of zij met China wilden optrekken, dan had je met 99% zekerheid te horen gekregen dat Rusland al 1000 jaar met Europa verbonden is en dat de natuurlijke weg voor Rusland op de eerste plaats in datzelfde Europa ligt.
Vandaag de dag zijn vele Russen diep teleurgesteld in datzelfde Europa dat in hun ogen gehoorzaamt aan Amerika en de NAVO. Lavrov, die Shakespeare citeert en Mozart bewondert, die vaak memoreert dat Rusland samen met Europa Napoleon en Hitler heeft verslagen, zei bij de Chinees-Russische ontmoeting dat er met de EU geen relaties meer zijn.
Hoe heeft het zover kunnen komen dat Europa en Rusland hun eeuwenoude band verliezen?
Gorbatsjov 90 jaar
25 maart 2021
Op 2 maart vierde Michael Gorbatsjov zijn negentigste verjaardag. In het Westen zien we hem als held, omdat hij een einde maakte aan de Koude Oorlog. Woorden als ‘perestrojka’ en ‘glasnost’ kennen we allemaal nog wel. Alle andere kopstukken van deze belangrijke tijd zijn overleden, zoals Helmut Kohl, Bush senior, Genscher en Sjevardnadze. Gorbatsjov is de enige die nog leeft en geestelijk in een goede conditie is.
Gorbatsjov zelf is helemaal niet zo positief over datzelfde Westen. Ik heb me vaak afgevraagd waarom de Westerse politiek en media daar niet meer over berichten, het had tot meer begrip kunnen leiden waarom Rusland op een bepaalde manier handelt. Juist Gorbatsjov, de held van het Westen, zou toch meer geïnterviewd kunnen worden of aandacht kunnen krijgen? Het zou tot zoveel meer verduidelijking hebben kunnen leiden in een tijd dat de spanningen met Rusland hoog zijn opgelopen.
Tot op de dag van vandaag blijft Gorbatsjov zich bedrogen voelen over de NAVO-garanties die hij kreeg in 1990 en hoe deze vervolgens zijn geschonden. De NAVO staat immers nu aan de Russische grens. Gorbatsjov heeft het ook over het Westerse politieke en economische handelen in de jaren 90 in Rusland. Het zou allemaal niet zo ‘netjes’ zijn gegaan. Hij spreekt harde taal dat Europa hem 30 jaar geleden had beloofd dat er meerdere kamers waren in het Europese Huis, maar het Westen heeft hier weinig van waar gemaakt, ‘alles leek te gebeuren in een Westerse sfeer van superioriteitsgevoel. Serieus luisteren en meedenken met de belangen van Rusland was er niet bij, ook al deed men voorkomen dat dit wel zo was.’
Spoetnik V-vaccin
februari 2021
Met een bescheiden trots maakt Kyrill Dmitriev, het hoofd van de Russia Direct Investment Fund, op 3 februari van dit jaar het Vredesteken van Spoetnik V door de wijs-en middelvinger omhoog te steken. Hij zegt dat het vandaag een grote dag van ‘Victory’ is, niet alleen voor Rusland maar ook voor de rest van de wereld. Het Russische vaccin Spoetnik V is in het vooraanstaande medische blad The Lancet goedgekeurd en het biedt maar liefst 91,6% bescherming. Rusland heeft hiermee een van de veiligste (en goedkoopste!) vaccins ter wereld ontwikkeld in de strijd tegen de coronapandemie.
Wat zag ik de blijdschap van de Russen op hun mediakanalen en wat gunde ik hen dit positieve nieuws. Van oudsher weten zij dat hun land een goede wetenschappelijke traditie heeft maar door de continue stroom van negatieve berichten over hun land en regering zie je dat, zelfs bij hun medische paradepaardje, het zelfvertrouwen impact heeft op hun psyche.
De aanvankelijk neerbuigende taal van het Westen over het Russische Spoetnik V-vaccin herinneren we ons nog wel van de maanden augustus tot december van afgelopen jaar. Europa en Amerika bespotten het vaccin en CNN berichtte: ‘Reality bites for Putin’s much-hyped covid-19 vaccine, as concerns over efficacy and safety linger.’
Terwijl Europa conflicten heeft over de levering van vaccins van AstraZeneca en andere grote farmaceuten nog met elkaar discussiëren, hebben vele landen in Latijns-Amerika, Afrika en Azië al volop Spoetnik V-vaccins ontvangen.
Wat zag ik de blijdschap van de Russen op hun mediakanalen en wat gunde ik hen dit positieve nieuws. Van oudsher weten zij dat hun land een goede wetenschappelijke traditie heeft maar door de continue stroom van negatieve berichten over hun land en regering zie je dat, zelfs bij hun medische paradepaardje, het zelfvertrouwen impact heeft op hun psyche.
De aanvankelijk neerbuigende taal van het Westen over het Russische Spoetnik V-vaccin herinneren we ons nog wel van de maanden augustus tot december van afgelopen jaar. Europa en Amerika bespotten het vaccin en CNN berichtte: ‘Reality bites for Putin’s much-hyped covid-19 vaccine, as concerns over efficacy and safety linger.’
Terwijl Europa conflicten heeft over de levering van vaccins van AstraZeneca en andere grote farmaceuten nog met elkaar discussiëren, hebben vele landen in Latijns-Amerika, Afrika en Azië al volop Spoetnik V-vaccins ontvangen.
De trieste teloorgang van de nuance: de vacaturetekst voor de nieuwe Ruslandcorrespondent voor The New York Times
januari 2021
Eind vorig jaar ik dat The New York Times een vacature heeft geplaatst voor een correspondent in Moskou. De beginregels van de vacature luiden:
Vladimir Poetins Rusland blijft een van de grootste verhalen in de wereld. Het stuurt moordbrigades gewapend met zenuwgas naar tegenstanders, waaronder meest recentelijk oppositieleider Aleksej Navalny. Het heeft cyberagenten die chaos en disharmonie zaaien in het Westen om de democratische systemen te bezoedelen terwijl zij hun nepversie van democratie promoten. Ze hebben hun eigen militaire agenten over de hele wereld om hun invloed in het geheim te verspreiden. In hun land puilen de ziekenhuizen uit met Covid-patiënten terwijl hun president zich verschuilt in zijn villa.
Toen ik deze vacature zag, dacht ik meteen dat het een nepvacature was omdat zo’n gerenommeerde krant als The New York Times het zich gewoon niet kan permitteren om zo openlijk vijandig tegenover Rusland te zijn. The New York Times zou in ieder geval, dacht ik, al is het maar voor de schijn, objectief willen berichten. Maar niets bleek minder waar, de vacature blijkt echt te zijn. De toekomstige, nieuwe correspondent zal, behalve zijn journalistieke gaven, vooral geselecteerd worden op of hij/zij de negatieve Westerse berichtgeving wat betreft Rusland in stand houdt. Bij voorbaat weet deze journalist wat er van hem verwacht wordt. Daarbij lopen er genoeg journalisten rond die overtuigd zijn van het anti-Russische gedachtegoed. Kunnen zij nog genuanceerd berichtgeven en openstaan voor de andere kant van het verhaal?
In de vacature van de krant staat vervolgens dat:
de bevolking steeds meer gefrustreerd raakt over de economie die doordrenkt is van corruptie en vriendjespolitiek en die buitensporig leunt op zijn natuurlijke hulpbronnen.
Om het allemaal nog aantrekkelijker of spannender te maken eindigt de vacature met de zin:
En we staan in de Verenigde Staten aan de vooravond van een minder Poetin-vriendelijke president, zodat de temperatuur tussen Washington en Moskou verder zal oplopen.
Is dit objectieve berichtgeving van een van de meest beroemde en gerenommeerde Westerse kranten? Is hier het Westerse vooroordeel niet overduidelijk aanwezig? De ‘uitverkoren’ correspondent van The New York Times zal de temperatuur wel doen oplopen, maar wat zou het een verademing – en doorbraak! – zijn als de Europese kranten deze Russofobe nieuwsvoorziening niet klakkeloos zouden overnemen. Een nog verdere temperatuurstijging tussen Europa en Rusland is ronduit gevaarlijk.
Protesten
januari 2021
Veel westerse landen hebben Rusland veroordeeld voor de protestacties die op zaterdag 23 januari 2021 in Rusland plaatsvonden. De Russische oppositieleider Aleksej Navalny had zijn aanhangers via de social media opgeroepen om massaal de straat op te gaan.
De Amerikaanse regering geeft op diezelfde dag een persbericht uit waarin zij laat weten dat de Verenigde Staten de pro-Navalny-demonstranten steunt. Het document circuleert vervolgens volop op de social media. De pro-Navalny-demonstranten worden gezien als bondgenoten en de ‘US will stand shoulder-to-shoulder with our allies and partners in defense of human rights – whether in Russia or wherever they come under threat.’
Los van het feit wat we van Navalny of de protestacties vinden, is de gedachte dat, nog geen drie weken geleden bij de proTrump-protesten (de bestorming van het Capitool of de maandenlange protesten over frauduleuze verkiezingen), de Russische regering een officieel bericht zou publiceren dat zij steun betuigt aan de Trump-aanhangers is nauwelijks denkbaar. Het Westen had op zijn kop gestaan met de veroordeling van Rusland.
