‘Onmogelijk’ is geen Frans woord.
Napoleon I in een brief aan graaf Lemarois, commandant van Maagdenburg, 9 juli 1813
Les 1: Introductie Tsaar Alexander I, Napoleon Bonaparte en Joséphine Beauharnais
Tsaar Alexander de Eerste groeit op aan het hof van zijn grootmoeder Catharina de Grote. De Verlichting is ook doorgedrongen aan het Russische Hof, alhoewel het voor Alexander erg moeilijk blijft om deze theorieën door te voeren in het grote Russische imperium. In diezelfde periode regeert in Frankrijk een ‘kleine man’ die eerst zichzelf in 1805 tot keizer laat kronen en later zijn minnares Joséphine tot keizerin. De lang gehoopte troonopvolger blijft echter uit waardoor Napoleon Alexander polst of een huwelijk met zijn zuster, Anna Paulovna, mogelijk zou zijn.
Les 2: Napoleon en Alexander door de ogen van Tolstoj en Tsjaikovski
Oorlog en Vrede, de dikste roman aller tijden gaat over Napoleons invasie van Rusland. Tolstoj beschrijft de Russische aristocratie in Moskou meesterlijk in de familie Rostova.
Een ander groot artistiek werk van Tolstoj’s tijdgenoot, Peter Tsjaikovski, is Ouverture 1812. Het stuk vertolkt dezelfde periode maar nu op indrukwekkende muziek. In de melodieën kun je het verraad beluisteren van Napoleon, die zijn vriendschap met Alexander schendt. Tsjaikovski verwerkt het slagveld bij Borodino met veel wapengekletter. Je hoort de tragische melodie als duizenden mannen op het slagveld gesneuveld zijn.
Les 3: Cultuurhistorische achtergrond
Wat betekent kunst, cultuur een prestige voor de Russische aristocratie in deze periode? Veel adellijken leven in paleizen die ontworpen zijn door Italiaanse architecten. Ze laten musici overkomen uit Oostenrijk en Duitsland. Ze citeren trots Dante en Shakespeare en laten portretten maken door Nederlandse en Engelse schilders.
Toch zijn enkele aristocraten gefascineerd door de ideeën van Napoleon. Zij vinden dat Rusland het eigen nationale gevoel moet gaan ontwikkelen. Wie zijn die eerste kunstenaars, schrijvers en musici? We kennen allemaal de grote Alexander Poesjkin, maar er zijn veel meer (in het westen minder bekende) grootheden als Derzjavin, Radisjtsjev, Karamzin, Glinka en lomonosov.
Les 4: Anna Paulovna en de rol van de vrouw
Anna Paulovna is de zuster van de tsaar Alexander I. Nadat Napoleon verraad pleegt heeft zij geen goed woord meer voor hem over.
Als Napoleon in 1815 definitief verslagen is bij Waterloo, geeft Alexander zijn zuster aan de Nederlandse kroonprins Willem II. Hoe is het voor een vrouw die haar jeugd doorbrengt aan het Russische hof om haar leven nu in het Koninkrijk der Nederlanden door te brengen?
Door alle brieven die Anna vanuit Nederland schrijft aan haar broer en moeder in Rusland hebben wij een goed beeld hoe de verhouding was. We kennen hierdoor over Anna ‘s visie over Joséphine, die na de verbanning van Napoleon contact blijft onderhouden met tsaar Alexander. Een unieke kijk op de complexe verhoudingen tussen een aantal mensen die de geschiedenis van de westerse wereld ingrijpend hebben veranderd.
Docent
Rusland- & Oost-Europadeskundige drs. Marie-Thérèse ter Haar.
Datum: momenteel niet ingepland
Tijd: uur (deur Academie open 20 min. voor aanvang)
Locatie: Rusland & Oost-Europa Academie, Rijnkade 4, 6811 HA Arnhem
Bereikbaarheid:openbaar vervoer en parkeren
Prijs: € 70,00
